حضرت رضا عليه السلام در اين حديث مى فرمايد:
دوست هر انسانى عقل او و دشمنش جهل اوست.
ملّا صدرا بر آن است كه مراد از عقل در اين حديث، معناى سوم يا چهارم است.

معناى پنجم

معناى پنجم عقل مورد بحث در كتاب نفس است و داراى چهار مرتبه مى باشد: الف . عقل بالقوة؛ ب . عقل بالملكة؛ ج . عقل بالفعل؛ د . عقل مستفاد.
الف . ملّا صدرا عقل مذكور در پايان حديث يازدهم را به معناى پنجم دانسته است. ^۱
متن حديث:
قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله : ما قسم اللّه للعباد شيئا افضل من العقل، فنوم العاقل افضل من سَهَر الجاهل و اقامة العاقل أفضل من شُخُوص الجاهل، و لا بعث اللّه نبيّا و لا رسولاً متى يَستكمِل العقل و يكون عقله أفضل من جميع عقول امته، و ما يُضمِر النبى صلى الله عليه و آله فى نفسه أفضل من اجتهاد المجتهدين، و ما أدّى العبد فرائض اللّه حتى عقل عنه، ولا بلغ جميع العابدين فى فضل عبادتهم ما بلغ العاقل، و العقلاء هم اولوا الالباب الذين قال اللّه تعالى: «إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُواْ الْأَلْبَـبِ»^۲ ؛ ^۳
خدا به بندگانش چيزى بهتر از عقل نبخشيده است، زيرا خوابيدن عاقل از شب بيدارى جاهل و در منزل بودن عاقل از مسافرت جاهل (به سوى حج و جهاد) بهتر است، و خدا هيچ پيغمبر و رسولى را جز براى تكميل عقل مبعوث نساخته (تا عقلش را كامل نكند مبعوث نسازد) و عقل او برتر از عقول تمام امتش خواهد بود، و آنچه پيغمبر در خاطر دارد، بر تلاش تلاشگران ترجيح دارد، و تا بنده اى واجبات را به عقل خود در نيابد آنها را انجام نداده است. همه عابدان در فضيلت به پاى عاقل نرسند. عقلا همان