شيخ الاسلام وقت شناس و پر نفوذ عصر صفوى، علّامه محمد باقر مجلسى با تيزهوشى و درايت فوق العاده، زمان را براى احيا و گسترش متون حديثى، مناسب يافت و با تشكيل گروه هاى علمى و پژوهشى تحت اشراف خويش، بهترين بهره را از شرايط به وجود آمده گرفت. وى از معدود محدثان جهان تشيع است كه در تأليف، تدوين و شرح و تفسير آثار حديثى توفيق فراوان به دست آورد و تأثير شگرفى در روند حديث نگارى گذاشت.
او افزون بر مجموعه حديثى بحار الأنوار ـ كه تاكنون پر حجم ترين، متنوع ترين، كامل ترين و در عين حال ابتكارى ترين جامع حديثى است ـ كتاب هاى ارزشمند ديگرى نيز در اين حوزه نگاشت كه از جمله آنها شرح مفصّل بر كتاب الكافى ثقة الاسلام كلينى با عنوان مرآة العقول في شرح اخبار آل الرسول است. تنظيم اين كتاب كه مقارن اواخر عمر مرحوم مجلسى است، از نظر تحوّل فكرى و دست آوردهاى حديث شناسى وى جاى تأمّل وتوجّه فراوان است. بازيابى و استخراج شيوه حديث نگارى و روش تفسير حديث وى و دست يابى به آرمان ها و آراى او در تفسير كافى، كارى لازم و بايسته است.
اين مقاله در صدد بازشناسى غير تفصيلى شيوه حديث نگارى مجلسى در مرآة العقول است. مطالعه و پژوهش هاى تفصيلى درباره موضوع ياد شده، در اين كتاب و كتب ديگر وى، تك نگارى هاى مستقل مى طلبد كه در جاى خود بايد بدان پرداخت.
***
