علامه مجلسى و مرآة العقول - صفحه 266

شده است. در مباحث تفسيرى، بيشترين مطالب و آراى شيعى از تفسير طبرسى و تفسير منسوب به امام حسن عسكرى عليه السلام آورده شده است، از تفاسير اهل سنّت، استفاده هاى زيادى شده و مطلب فراوانى از تفسير فخر رازى، معالم التنزيل در حاشيه تفسير ابن كثير، انوار التنزيل از بيضاوى و كشاف زمخشرى نقل شده است. آيات الاحكام فاضل استرآبادى، ارشاد و امالى مفيد، المقالات و غرر الفوائد و درر القلائد سيدمرتضى، ملل و نحل شهرستانى، شرح المشكاة طيبى، اعلام النبوة ماوردى، تاريخ طبرى، مغازى واقدى، رجال نجاشى، اقبال الاعمال و سعد السعود ابن طاووس و المغرب مطرزى از جمله منابعى هستند كه مجلسى به وفور از آنها بهره گرفته است.
مرحوم مجلسى در شرح احاديث، اصل را بر توجيه و ارائه تفسير قابل قبول قرار داده است. وى حتى در خصوص روايات ضعيف السند هم از ارائه راه حل براى جمع و توجيه اخبار دست نمى شود و مى كوشد معنايى قابل قبول از آن ارائه كند. اين شيوه، گاه وى را به مباحثى مى كشاند كه چندان با مباحث و باورهاى كلامى همخوانى ندارند، از جمله اين روايات، رواياتى هستند كه در آنها آيات قرآنى با پاره اى اختلاف نقل شده است.
در شرح و تفسير روايتى از اين دست مى نويسد:
والاخبار من طريق الخاصّة و العامّة فى النقص والتغيير متواترة، والعقل يحكم بانّه اذا كان القرآن متفرقا منتشرا عند الناس و تصدى غير المعصوم لجمعه يمتنع عادة ان يكون جمعه كاملاً موافقا للواقع، لكن لا ريب في انّ الناس مكلّفون بالعمل بما فى المصاحف و تلاوته حتّى يظهر القائم عليه السلام . وهذا معلوم متواتر من طريق اهل البيت؛ ۱
روايت از طريق خاصه و عامه در نقص و تغيير قرآن متواتر است و با توجه به اين كه قرآن پراكنده بود و مسئول جمع آورى آن، انسان ها بودند، عقل حكم مى كند به طور طبيعى نبايد با واقع به طور كامل موافق باشد؛ با اين حال، نبايد

1.مرآة العقول.

صفحه از 274