رنگ و بوى اخبارى است. اين قبيل اخباريگرى اجتهادانه را بايد نوعى اخباريگرى معتدلانه بشماريم و افراد چون مجلسى دوّم، شيخ حرّ عاملى و صاحب حدائق را از شخصيت هاى اين روش بدانيم. مرآة العقول بويژه بخش فروع آن، نمايى روشن از روش فقهى مرحوم مجلسى را ارائه مى كند. وى در اين بخش ها ديدگاه برجستگان دو شاخه فقهى ـ اصولى و اخبارى را مى آورد.
بهره هاى فرعى در مرآة العقول
در مرآة العقول بهره هاى حاشيه اى زيادى وجود دارد كه مى تواند براى محققان سودمند باشد در ذيل به پاره اى از اين نكات اشاره مى شود:
1. تفاوت نسخ
مرحوم مجلسى در ذيل پاره اى از روايات به اختلاف نسخ كافى اشاره مى كند. وجود پاره اى از احاديث در بعضى از نسخه ها و فقدان آن در نسخه هاى ديگر و يا اختلاف متن روايات در نسخه هاى گوناگون، بيانگر رواج تعداد زيادى از نسخ كافى در بين مردم است. مرحوم مجلسى با توجّه به همين امر، اختلاف نسخ را يادآورى كرده اند به عنوان نمونه در ذيل حديث پنجم باب المتوسمين از كتاب الحجّة مى نويسد: وفى نسخة اخرى، كلام الجامعين لنسخ الكافى فانّهم اشاروا الى اختلاف نسخ النعمانى و الصفوانى و غيرهما من تلامذة الكلينى. ۱
2. ديدگاه وى نسبت به افراد
اظهارنظرهاى مجلسى درباره دانشوران زمان خويش و دانشمندان پيش از خود كه در مرآة العقول به فراوانى ديده مى شود، از نكات قابل توجّه و خواندنى اين كتاب است.
ديدگاه وى درباره فيلسوفان، متكلمان، فقيهان و محدثان، ضمن معرّفى نوع گرايش فكرى مجلسى از نظر شناخت آنان نيز قابل استفاده است. به عنوان نمونه، درباره ميرداماد پس از نقل كلامى از وى در خصوص تفسير «ماء» بر علم يا عقل قدسى مى نويسد:
1.مرآة العقول، ج۳، ص۳. ونيز بنگريد: ج۱، ص۲۳۸، ص۲۴۹، ص۳۰۸ وج۲، ص۲۶، ص۳۹، ص۲۰۱.
