يك مناظره علمى در پاسخ علامه قاضى خضرى - صفحه 286

و اين بود مشروح پاسخ اول و مطالبى در ذيل آن و اما پاسخ دوم يعنى انتخاب نزديك ترين و مطمئن ترين طريق نيل به حديث رسول خدا صلى الله عليه و آله را در صفحات آينده و در پاسخ سؤال سوم مطالعه فرماييد.

سؤال: چرا در كافى از فرزندان خلفا حديث نقل نگرديده است؟

و اما سؤال حضرتعالى كه:
چرا مرحوم كلينى در كافى از فرزندان خلفا حديث نقل ننموده است؟
پاسخ اجمالى سؤال شما اين است: كلينى رحمه الله با اين عمل خود نزديك ترين و مطمئن ترين راه وصول به حديث رسول خدا صلى الله عليه و آله را انتخاب نموده است.
توضيح و تفصيل اين پاسخ نيز نيازمند بيان چند مطلب است:

1. فرزندان خلفا:

لابد منظور حضرتعالى از فرزندان خلفا عايشه و حفصه، اُم المؤمنين، و عبداللّه و اسماء مى باشد زيرا تا آن جا كه ما بررسى نموديم از فرزندان خلفا به جز از طريق اين چهار تن از سايرين حديث مسند و متصل از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل نگرديده است و مجموع احاديث آنان در صحيح مسلم به 570 حديث بالغ گرديده است. ۱

2. حديث عالى السند و نازل السند:

در علم دراية الحديث اصطلاحى وجود دارد به نام حديث عالى و حديث نازل:
حديث عالى به حديثى گفته مى شود كه در عين اتصال، داراى واسطه و سند كم باشد.
اما حديث نازل بر عكس، حديثى است كه واسطه و سند آن بيشتر است و احاديث عالى از نظر محدثين داراى ارزش بيشتر و اهميت فوق العاده مى باشد؛ زيرا هر حديثى كه سندش عالى باشد و با واسطه كم به معصوم برسد در چنين حديث، مسلما احتمال فراموشى و نقل به معنى و ساير احتمالاًت ديگر كه موجب تضعيف حديث

1.بدين ترتيب عايشه ۳۱۰ حديث ـ عبداللّه ۲۳۲ ـ اسماء ۱۹ و حفصه ۹ حديث.

صفحه از 310