ثقة الاسلام كلينى (متوفاى ۳۲۹ ق) - صفحه ۲۲۲

اولين كتاب تشيع با عنوان عقل و علم و آن گاه توحيد و حجت، ارزش هاى الهى و انسانى را آموزش مى داد. كتاب كافى را هر كسى از ديدگاه خود بررسى كرده است. بر كافى هم فيلسوف شرح نوشته است هم عارف و هم فقيه و اين خود نشانه بزرگى و جامع بودن كافى است. شرح هاى مهم كافى عبارت اند از: ۱. مرآت العقول از علّامه مجلسى، كه با ديدى فقهى نگاشته شده است. ۲. شرح صدر المتألهين معروف به ملا صدرا، كه نگرش او نگرشى فلسفى و عرفانى به احاديث است. ۳. كتاب وافى نوشته ملامحسن فيض كاشانى. ۴. شرح ملّاصالح مازندرانى.

سبك كلينى

روش كلينى در ترتيب احاديث هر باب اين است كه حديث صحيح تر و روشن تر را در اول باب قرار داده و سپس به همين ترتيب احاديث مبهم و مجمل را ذكر كرده است. ۱ علاوه بر اين، كلينى دست به ابتكار ديگرى زد كه تا قبل از آن در ميان عالمان و محدثان معمول نبود و آن به كار بردن كلمه «عدّة» ۲ به جاى سلسله سندى است كه به راوى حديث ختم مى شود. از مسائلى كه موجب شد كلينى اين رويه را در نقل حديث پيش گيرد، مشهور بودن راويان سلسله سند و نيز كم كردن حجم كتاب و كمبود وقت بوده است.
«عدّة» كلينى گاهى از احمد بن محمد بن عيسى، گاهى از سهل بن زياد و زمانى از احمد بن محمد خالد برقى روايت مى نمايد و اشخاص هر يك از اين سه، غير از اشخاص «عدّة» ديگر مى باشد. ۳ مثلاً مراد او از «عدّة» در جايى كه به واسطه آن از احمد بن محمد بن عيسى روايت مى كند عبارت از پنج نفر: محمد بن يحيى عطار، على بن موسى كميدانى، داوود بن كوره، احمد بن ادريس و على بن ابراهيم بن هاشم است. ۴
اين روش راهگشاى ساير عالمان و محدثان شد به طورى كه شيخ طوسى در كتاب

۱.اصول كافى (مقدمه)، كلينى، ترجمه سيد جواد مصطفوى، ج ۱، ص ۹.

۲.منظور آن است كه: اين حديث را شمارى چند نقل كرده اند.

۳.ريحانة الادب، ج ۴، ص ۱۱۳.

۴.همان، ص ۱۱۴.

صفحه از ۲۲۴