فهرست خود و نجاشى در كتاب رجال خويش اين روش را برگزيدند و به همين شيوه روايت را نقل كردند. ۱ علاوه بر اين گاهى احاديثى بدون نام محدث و راوى و با عنوان «قد قال العلم» و يا «فى حديث آخر» از كلينى نقل شده است كه جمعى از عالمان اين احاديث را دليلى بر وجود ارتباط بين كلينى و امام زمان(عج) دانسته و گفته اند «ممكن است كه اين كتاب كافى به نظر اصلاح آن حضرت رسيده باشد» ۲ و از كلام بزرگان نقل شده است كه امام زمان(عج) فرموده اند:
«الكافى كافٍ لشيعتنا»: كافى شيعيان ما را كافى است.
كلينى در زندگى سراسر نور و پربار خود علاوه بر تدوين و تأليف مجموعه الكافى، كتاب هاى الرد على القرامطه، تفسير رؤيا (تعبير خواب)، مجموعه شعر (حاوى قصايدى كه شعرا در مناقب و فضايل اهل بيت عليهم السلام سروده اند)، كتاب رسايل ائمه عليهم السلام و كتاب رجال را تأليف كرده است.
كلينى بر مسند تدريس
كلينى در مسير تحقيق و نگارش از تغذيه فكرى شاگردانى كه به اميد كسب علم از محضرش به بغداد سفر كردند لحظه اى غافل نبود. او در بارور كردن انديشه خدايى شاگردانش از جان مايه گذاشت. بسيارى از بزرگان از او روايت نقل كرده اند كه از آن ميان احمد بن ابراهيم معروف به ابن ابى رافع صيمرى، احمد بن احمد كاتب كوفى، احمد بن على بن سعد سعيد كوفى، ابو غالب احمد بن محمد رازى، عبدالكريم بن عبداللّه بن نصر بزار تنيسى، على بن احمد بن موسى دقاق، محمد بن احمد سنانى زاهرى، ابوالفضل محمد بن عبد اللّه بن مطلب شيبانى، محمد بن على ماجيلويه، محمد بن عصام كلينى، جعفر بن محمد بن قولويه قمى مؤلف كتاب كامل الزيارات، هارون بن موسى تلعكبرى، محمد بن احمد صفوانى و محمد بن ابراهيم نعمانى مؤلف كتاب غيبت نعمانى را مى توان نام برد. ۳
1.همان.
2.همان، ج ۵، ص ۸۱.
3.مفاخر اسلام، ج ۳، ص ۲۷ و ۹۰.
