متأخران صحيح خوانده مى شود و همين طور احاديثى كه راويان غير امامى نقل كرده يا از راه ديگر صدور آنها ثابت شده باشد، تنها در استعمال قدما صحيح مى باشد.

بررسى شهادت شيخ كلينى

مرحله اوّل: بررسى شهادت كلينى به صحت تمام احاديث كافى (بحث صغروى)
مؤلف در مقدمه كافى، پس از اشاره به درخواست تأليف كتابى مشتمل بر «الآثار الصحيحة عن الصادقين عليهماالسلام و السنن القائمة الّتى عليها العمل» مى افزايد: و قد يسّر اللّه ـ و له الحمد ـ تأليف ما سألت، و أرجو أن يكون بحيث توخيت، فمهما كان فيه من تقصير، فلم تقصر نيتنا فى إهداء النصيحة إذ كانت واجبة لإخواننا و أهل ملتنا.
برخى با توجه به كلمه «أرجو» شهادت جزمى كلينى را انكار كرده اند، ولى شهادت كلينى با توجه به قبل و بعد اين عبارت كاملاً روشن است و اين عبارت با قبل و بعد متعارض نيست.
در توضيح اين امر مى گوييم كه سائل، يك هدف و محبوب نخستين داشته كه گردآورى احاديث صحيح واقعى مى باشد، ولى تأمين كامل اين هدف از توان كلينى بيرون است، لذا درخواست سائل محدود به گردآورى احاديثى است كه در توان كلينى بوده و به عقيده وى صحيح و معتبر مى باشد، لذا كلينى درخواست سائل را پاسخ گفته است ولى مطمئن نيست كه هدف نخستين وى را برآورده كرده باشد و عقيده وى در صحت احاديث مطابق با واقع باشد، هرچند شرعا اين عقيده حجّت و معتبر است.
بنابراين اصل شهادت كلينى غير قابل انكار است، ولى سخن در اين است كه آيا وى تمام احاديث كتاب را صحيح (ثابت الانتساب) مى داند؟ پاسخ سؤال منفى است.
در توضيح اين امر مى گوييم، گاه مؤلف احاديث چندى را ذكر مى كند كه در يك جهت مشترك هستند همچون احاديث ابواب «كتاب الحجة» كه در اثبات امامت ائمه معصومين عليهم السلام و مناقب و كرامات و مقامات آنها مشترك است، در اين موارد لازم نيست تمام احاديث باب ثابت الانتساب باشند، بلكه همين مقدار كه در اثبات هدف