پژوهشى جديد در كتاب كافى - صفحه 313

شيخ طوسى در تهذيب ۱ را از كلينى نقل كرده و به جاى «بإسناده» النوفلى را قرار داده است، گويا علت اين امر كثرت توسط النوفلى مابين إبراهيم بن هاشم و السكونى است.
ولى با توجه به اين كه ابراهيم بن هاشم به توسط غير نوفلى هم از سكونى نقل مى كند (به توسط عبد اللّه بن المغيرة در كافى ۲ و موارد ديگر در كتب ديگر، به توسط بعض اصحابه در كافى، ۳ و به توسط الحسن بن أبى الحسين الفارسى عن سليمان بن جعفر الجعفرى در كافى ۴ ) لذا مشكل است واسطه را در اين سند به طور جزم «النوفلى» بيانگاريم.
مثال سوم:
كافى، ۵ على بن إبراهيم عن أبيه و محمد بن إسماعيل عن الفضل بن شاذان جميعا عن ابن أبى عمير عن معاوية بن عمار عن أبى عبد اللّه عليه السلام ... .
على بن إبراهيم بإسناده قال أشهر الحج... . ۶
صاحب معالم در منتقى الجمان مى فرمايد: در اين طريق ابهام وجود دارد زيرا احتمال مى رود كه «بإسناده» اشاره به غير مذكور باشد بنابراين روايت مرسل است و محتمل است كه اضافه در «بإسناده» به خاطر عهد باشد و مراد سند پيشين باشد. ۷
اين احتمال اقرب است ولى به جهت كمى استعمال آن گاه ما در توضيح الاسناد درباره اين عبارت آورده ايم كه ظاهرا ح 3 برگرفته از تفسير قمى است، اين روايت در تفسير على بن ابراهيم بدون نسبت به روايت ذكر شده و چون على بن ابراهيم در تفسير تنها به روايات اعتماد مى كند، كلينى عبارت تفسيرى وى را بسان روايتى بدون سند تلقى كرده است.
بنابراين كلمه «بإسناده» اشاره به سند قبل نيست بويژه با توجه به عدم تكرار «قال»

1.تهذيب، ج ۸، ص ۲۸۲/۲۴، ح ۷.

2.كافى، ج ۳، ص ۲۵۰، ح ۲.

3.كافى، ج ۵، ص ۴۷، ح ۲.

4.كافى، ج ۲، ص ۶۰۳، ح ۱.

5.كافى، ج ۴، ص ۲۸۹، ح ۲.

6.كافى، ج ۴، ص ۲۹۰، ح ۳.

7.منتقى الجمان، ج ۳، ص ۱۴۳.

صفحه از 342