مقام علمى: كلينى محل مراجعه بزرگان و انديشمندان عصر خويش در مشكلات دينى بود. كلينى در نظر دانشمندان عامه نيز بسيار بزرگ است. همه از وى تجليل كرده و او را به عظمت و فقاهت و بزرگوارى ستوده اند. ابن اثير روايتى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: «خداوند براى اين امت در سر هر قرن شخصى را برمى انگيزد كه وى دين آنان را تجديد كند». ۱ آنگاه به گفتگو پيرامون اين حديث پرداخته است و مى نويسد:
احياكننده مذهب شيعه در پايان قرن اول هجرى، محمد بن على امام باقر عليه السلام (م 113 ق)، در پايان قرن دوم على بن موسى امام رضا عليه السلام (م 202 ق) و در پايان قرن سوم ابوجعفر محمد بن يعقوب كلينى رازى (م 329 ق) بوده است. ۲
كلينى در نگاه عالمان
نجاشى درباره مرحوم كلينى مى نويسد: «شيخُ أصحابِنا فى وقتِهِ بالرَىِّ و وَجهُهُم و كان أوثقَ النّاسِ فى الحديثِ وأثبتَهُم». ۳ كلينى در زمان خود پيشواى علماى شيعه و چهره درخشان آنها در رى و موثق ترين آنها در حديث و ضبط آن بوده است.
شيخ طوسى نيز با اين عبارت از او ياد كرده است: «ثقة عارفٌ بالأخبارِ»، ۴ كلينى دانشمندى مورد اعتماد و عالم به احاديث بود.
پدر شيخ بهايى مى گويد: «محمد بن يعقوب الكلينى رحمه الله شيخُ عصره فى وقته و وجهُ العلماء و النُبَلاء، كان أوثقَ النّاسِ فى الحديثِ و أنقدَهم له و أعرفَهم به». ۵ محمد بن يعقوب كلينى در عصر خود، استاد علماى زمان خويش و سرآمد عالمان و شريفان و موثق ترين شخص در نقل حديث بود. او در نقد و بررسى حديث بر همگنان تقدم داشت و بيش از همه به حديث آشنا بود.
1.اين حديث در سنن أبى داود چنين روايت شده است: «عن أبى علقمة، عن أبى هريرة، فيما أعلم، عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله قال: إن اللّه يبعث لهذه الأمة على رأس كلّ مائة سنة من يجدد لها دينها» (ابن الأشعث السجستانى، سنن أبى داود، ج ۲، ص ۳۱۱، ح ۴۲۹۱). البته اين حديث در منابع معتبر حديثى شيعه نقل نشده و از سوى برخى محققان همچون شهيد مطهرى از لحاظ متن و سند ضعيف شمرده شده است (ر.ك: مطهرى، ده گفتار، ص ۱۱۳ـ۱۱۷).
2.جامع الاصول، ج ۱۲، ص ۲۲۰ـ۲۲۲.
3.رجال النجاشى، ص ۳۷۷.
4.فهرست كتب الشيعه و اصولهم، ص ۱۳۶.
5.وصول الاخيار إلى اصول الاخبار، ص ۸۵.
