مرحوم كلينى در سال هاى پايانى حيات خويش با سفر به بغداد و تشكيل مجالس تدريس در اين شهر زمينه انتشار كتاب كافى را فراهم آورد و برخى از شاگردان وى، چون احمد بن محمد ابوغالب زرارى و محمد بن ابراهيم نعمانى معروف به ابن ابى زينب، راوى كتاب كافى از مرحوم كلينى اند. ۱
كافى در طول تاريخ همواره مورد توجه محدثان و فقهاى شيعه بوده و نسخه هاى متعددى از آن استنساخ گرديده است. تاكنون قريب هزار و دويست نسخه خطى ـ اعم از كامل يا ناقص ـ از كافى يافت شده است ۲ كه حكايت از شهرت و جايگاه ويژه كتاب كافى در ميان محدثان شيعه دارد.
ج) ديدگاه ها در صحت روايات كافى
يكى از بحث هاى مهم درباره كتاب كافى حد و حدود اعتبار احاديث اين كتاب است. اين بحث از ديرباز در ميان عالمان، فقيهان و محدثان شيعه از جمله بحث هاى مناقشه برانگيز بوده است و جمعا دو ديدگاه كلى در صحت روايات كافى وجود دارد:
1. ديدگاه افراطى (ديدگاه اخباريان شيعه). اينان معتقدند همه روايات كتب اربعه از جمله كافى صحيح و قطعى الصدور است. يكى از دلايلى كه بر اعتبار روايات كافى بدان استناد شده است عرضه كتاب كافى توسط نواب خاص بر امام زمان(عج) است و اين كه حضرت آن را پسنديده و گفته اند: «الكافى كافٍ لشيعتنا»؛ در اين باره بايد گفت:
1.ر.ك: العميدى، مع الكلينى و كتابه الكافى، علوم الحديث، ش ۱، ص ۲۱۲ـ۲۱۷. نيز خاتمه مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۴۷۰.
2.قديم ترين نسخه هاى خطى به دست آمده از كافى به قرن هفتم هجرى تعلق دارند. تاريخ مندرج در قديم ترين نسخه اى كه تاكنون از كافى يافت شده است به سال ۶۵۲ قمرى باز مى گردد، اين عدد كه بيانگر تاريخ انهاء و تصحيح نسخه توسط يحيى بن سعيد حلى است حكايت از استنساخ نسخه قبل از تاريخ مذكور دارد.
نسخه مذكور كه بخشى از فروع كافى را در بر دارد در كتابخانه مجلس شوراى اسلامى نگهدارى مى شود. نسه ديگرى از كافى نيز در كتابخانه آستان قدس رضوى مشهد وجود دارد كه مورخ به سال ۶۷۵ هجرى قمرى است. آقاى سيد محمد حسين جلالى عينا تصويرى از مجموع اين نسخه را در امريكا منتشر ساخته است. در بخش احيا و تصحيح متون مؤسسه دارالحديث قم فهرست قريب هزار و دويست نسخه از نسخ خطى موجود كافى تهيه شده است.
