كلينى و كافى - صفحه 413

اولاً هيچ قرينه قطعى و گزارشى كه حاكى از ملاقات كلينى با نواب خاص امام زمان(عج) باشد به دست ما نرسيده است و ثانيا صدور عبارت «الكافى كافٍ لشيعتنا» از امام زمان(عج) نيز مسلّم نيست؛ زيرا راوى آن مشخص نبوده وكسى نامى از او به ميان نياورده است. حتى از محدث استرآبادى (م 1306ق) كه سركرده اخباريان شيعه و از قائلان به قطعى الصدور بودن همه روايات كافى است نقل شده كه گفته است: «إنّ هذا الحديثَ ليس له أصلٌ أو سندٌ». ۱
اما مهم ترين دليلى كه آنها بر صحت روايات كافى آورده اند، تعبير مرحوم كلينى در خطبه كتاب است؛ آنجا كه مى گويد: «... بالآثار الصحيحة عن الصادقين عليهم السلام » ۲ آنها معتقدند اين عبارت حاكى از شهادت مرحوم كلينى بر صحت همه روايات كافى است.
مثلاً: شيخ حرّ عاملى پس از نقل عبارت خطبه كتاب مى نويسد:
... فعلم أن ما فيه صحيح باصطلاح القدماء بمعنى الثابت عن المعصوم عليه السلام بالقرائن القطعية أو التواتر؛ ۳
يعنى كه تمام روايات كافى طبق اصطلاح قدما صحيح شمرده مى شوند بدين معنا كه به استناد قراين قطعى يا تواتر صدور آنها از معصوم عليه السلام ثابت شده است.
2. ديدگاه منصفانه. نظر اكثر محققان شيعه آن است كه كتاب كافى با همه مزايا و ويژگى هاى خاصى كه دارد، مشتمل بر تعدادى روايات ضعيف السند و اندكى روايات مردود است.
طبق ديدگاه اين گروه، حتّى بنا به معيار محدثان متقدم نيز، تعدادى هر چند اندك از روايات كافى غير قابل توجيه است؛ زيرا مضمون اين روايات گاه با متن قرآن و ديگر ادله قطعى در تناقض است. مانند رواياتى كه ظاهر آنها حكايت از تحريف قرآن دارد. از آنجا كه اشكال ضعف سندى روايات عمدتا از ديدگاه خاص متأخران در

1.ر.ك: علم حديث و نقش آن در شناخت و تهذيب حديث، ص ۲۶۷ـ۲۷۰ نيز مقدمه معجم بحار الأنوار، ص ۶۴؛ مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۵۳۳.

2.الكافى (مقدمه)، ج ۱، ص ۹.

3.وسائل الشيعه، ج ۱۷، ص ۴۷۱.

صفحه از 422