تفكيك روايات صحيح از ضعيف نشئت گرفته است، لازم است ابتدا به تفاوت دو معيار اصطلاح قدما و متأخران شيعه در صحت و ضعف حديث اشاره كنيم.

تفاوت اصطلاح صحيح قدما با صحيح متأخران

صحيح نزد قدمايى چون كلينى، صدوق و طوسى رحمهم الله با صحيح نزد متأخران شيعه متفاوت است. حديث نزد قدماى شيعه بر دو دسته بوده است: 1. صحيح؛ 2. غير صحيح.

تعريف صحيح قدمايى

«هُوَ ما وَثَقُوا بِكَونِه مِنَ المعصومينَ عليهم السلام أعَمٌ من أن يكونَ منشَأ وُثُوقِهِم كَونَ الراوى مِنَ الثِّقاتِ أو أمارات اُخَر»؛ ^۱
حديث صحيح قدمايى حديثى است كه نسبت به صدور آن از معصوم عليه السلام اطمينان حاصل شود. خواه منشأ اين اطمينان وثاقت راوى باشد يا قرائن ديگر. بنابراين صحيح نزد قدماى شيعه خبرى بوده است كه:
1. يا افراد مورد وثوق آن را نقل كرده باشند؛ اگرچه غير امامى باشند. 2. يا خبرى كه همراه قرائنى باشد كه موجب علم به مضمون آن گردد. برخى از اين قرائن عبارت بودند از:
ـ وجود حديث در بسيارى از اصول اربعمائه؛
ـ تكرار آن در يك يا چند اصل با طرق مختلف؛
ـ وجود حديث در اصلى متعلق به يكى از اصحاب اجماع، مثل: زراره، محمد بن مسلم، صفوان و... ؛
ـ وجود حديث در كتب عرضه شده بر امام عليه السلام كه مورد تأييد حضرت نيز واقع شده است، مانند: كتاب يونس بن عبدالرحمن و كتاب فضل بن شاذان كه بر امام عسكرى عليه السلام عرضه و تأييد شدند؛
ـ وجود حديث در كتب مشهور و مورد اعتماد سلف. ^۲
اما با توجه به اين كه به مرور زمان بسيارى از قرائن فوق از بين رفت و ديگر