احتمال قوى اقامت او در اين شهر به دهه هاى چهارم و پنجم عمر وى و پس از سال 300 هجرى باز مى گردد، زيرا كلينى كافى را در دهه هاى آخر عمر خويش تأليف نمود و اين در زمانى بود كه او مرجع شيعيان رى و محل رجوع مشتاقان علوم دينى بود، چنان كه نجاشى در شرح حال او مى نويسد: «كلينى در عصر خود بزرگ و پيشواى اصحاب ما در شهر رى بود و در حديث موثق ترين و ضابط ترين آنها به شمار مى آمد، او كتاب خود يعنى كافى را در ظرف بيست سال تأليف نمود». ۱ و به تبع نجاشى علامه حلى متذكر مى شود كه: «كلينى در رى عالى ترين مرجع فتوى بود و در چهره درخشان حديث در آن سامان به شمار مى رفت». ۲ و به نظر مى رسد همين مقام و موقعيت اين دانشمند باعث شد تا يكى از علاقه مندان و دلسوختگان مذهب با نوشتن نامه اى به او از وى تقاضا كند تا به تأليف جامع مذهبى خود روى آورد ۳ و چنان كه خواهيم گفت كلينى ضمن قبول درخواست اين برادر دينى، با استفاده از دست آوردهاى حديثى خود و منابع موجود در كتابخانه هاى شهر رى به نگارش كتاب خود روى آورد. او احتمالاً در طول نوشتن اين كتب، مجددا به قم مسافرت نمود تا از منابع حوزه قم به ويژه كتابخانه استاد خود على بن ابراهيم قمى استفاده نمايد و اين مطلب از صدر روايات كتاب كه دو سوم آن با نام على بن ابراهيم قمى پيوند خورده است ۴ ، قابل استنباط است و بالاخره بايد گفت: مرحوم كلينى پس از تأليف جامع حديثى خود در سال 327 هجرى عازم بغداد گرديد و در دو سال آخر حيات خود، كتاب كافى را در جمع محدودى از ياران و شاگردان خود به معرض روايت گذاشت. ۵ كلينى در سال 328 ۶ و مطابق برخى نظرات در سال 329 درگذشت ۷ و در باب الكوفه بغداد به
1.نجاشى، رجال، به رقم ۱۰۲۶.
2.علامه حلى، خلاصة الاقوال، ص ۱۴۵.
3.كلينى، الكافى، ج ۱ ص ۸.
4.بهبودى، محمد باقر، گزيده من لا يحضره الفقيه، ج ۱ ص ۸.
5.شيخ طوسى، تهذيب الاحكام قسمت مشيخه ج ۱۰ ص ۲۹، استبصار ج ۴ ص ۳۰۲
6.شيخ طوسى، فهرست، به رقم ۵۹۱، علامه حلى، خلاصة الاقوال ص ۱۴۵.
7.نجاشى، رجال، به رقم ۱۰۲۶، شيخ طوسى، رجال، ص ۴۹۵.
