فصل دوم :تقليد در عقيده

لازم است در آغاز ، عقل را داور قرار دهيم و ببينيم آگاهى هاى عقيدتى را از كجا بايد به دست آورد؟ و آيا عقل روا مى دارد در هستى شناسى و اصول عقايد ، از پدر و مادر ، رهبران حزب و سازمان ، دانشمندان ، افراد مورد اعتماد و مانند آنها تقليد كرد؟ به سخن ديگر ، آيا عقل به آدمى اجازه مى دهد در عقايدش مقلِّد باشد ، يا اين كه تحقيق را بر او واجب مى داند؟
پس از به دست آوردن پاسخ عقل ، بايد پاسخ را از اسلام بخواهيم و ببينيم كه : آيا اين دو پاسخ با يكديگر سازگارند ، يا اسلام پاسخى ديگر مى دهد؟
بحث را از پاسخ به سؤال نخست آغاز مى كنيم . اينك ماييم و عقل در برابر دادگاه وجدان . از عقل مى پرسيم : وظيفه ما درباره اصول عقايد چيست : تحقيق يا تقليد؟
پيش از شنيدن پاسخ عقل ، لازم است كه معناى تقليد و مراد از آن را روشن سازيم .

تقليد چيست؟

تقليد ، پذيرفتن رأى ديگران بدون درخواست برهان است .
حال ، پرسشى مطرح مى شود كه : آيا عقل اين كار را روا مى دارد و به انسان اجازه مى دهد كه رأى ديگران را در مسائل عقيدتى ، بدون برهان بپذيرد؟ يا اجازه نمى دهد و بلكه انسان را ملزم مى كند كه عقايدش را از راه تحقيق به دست

خلاصه

عقيده از ريشه «عقد» و عقد به معناى بستن و پيوند زدن و گره خوردن است.
عقيده، چيزى است كه به صورت اعتبارى، به ذهن انسان پيوند مى خورد.
عقايد انسان، شاكله و هيئت باطنى و واقعى او را مى سازند و به انسان انگيزه عمل و به زندگى جهت مى دهند. بر اين اساس، اگر عقايد انسان درست باشد ، زندگى او در مسير صحيح هدايت قرار مى گيرد و اگر نادرست باشد زندگى اش در مسير غلط مى افتد.
اسلام به دليل اين كه عقايد انسان ، جهت اعمال او را مشخص مى كند ، به تصحيح عقايد ، بيش از هر چيز ديگر اهميّت مى دهد.
هيچ مكتبى به اندازه اسلام براى عقايد انسان ارزش قائل نيست. اسلام اعمال انسان را با معيار عقايد او ارزيابى مى كند. از نظر اسلام نخستين چيزى كه در بازجويى هاى پس از مرگ از انسان سؤال مى شود ، عقايد اوست.
امام على عليه السلام در بحبوحه جنگ جمل به مسئله عقيدتى يك عرب باديه نشين پاسخ مى دهد و در پاسخ اعتراض كنندگانِ به عرب كه مى گويند حالا وقت اين سؤال ها نيست، مى فرمايد: اين عرب ، چيزى از ما مى خواهد كه ما از كسانى كه با آنها مى جنگيم ، مى خواهيم ؛ يعنى فلسفه جهاد، رهاسازى مردم از بند باورهاى موهوم و زمينه سازى براى تصحيح عقايد و رشد باورهاى صحيح است.