فصل دوم :ابزارهاى معرفت از نگاه قرآن
هر چند در قرآن و احاديث اسلامى مطلبى با عنوان راه ها يا منابع و يا ابزار شناخت مطرح نشده است ، ولى مسايلى كه در زمينه شناخت ها و اداركات انسان در قرآن و حديث آمده است ، به طور روشن ، ديدگاه قرآن را در اين مورد مشخص مى نمايد .
شناخت هاى حسّى و عقلى در قرآن
منابع حس و عقل و نقش آنها در اداركات و معارف و آگاهى هاى انسان ، در آيه 78 سوره نحل ، به وضوح ، مطرح شده است :
«وَاللَّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَـتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَارَ وَ الْأَفْئدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُون
خداوند شما را از شكم مادرانتان خارج ساخت در حالى كه هيچ نمى دانستيد ، و براى شما گوش و چشم و عقل آفريد ، شايد كه قدردانى كنيد» .
از اين بيان قرآن كريم معلوم مى شود كه از نظر اين كتاب آسمانى ، انسان در هنگام تولد ، عارى از هر گونه معرفت و شناختى كه بعدها در اين جهان تحصيل مى كند ، پا به عرصه وجود مى گذارد ، ولى آفريدگار هستى ابزارهايى به او عنايت كرده است كه با به كار گرفتن آنها ، به تدريج شناخت و آگاهى كسب مى كند . اين ابزارها عبارت است از : گوش ، چشم و فؤاد . چشم و گوش ابزارهاى