خلاصه
مادّى گرايان مى گويند : تنها منبع شناخت در وجود انسان حس است و منبع ديگرى به نام عقل و يا قلب وجود ندارد .
دليل آنان اين است كه انسان در بدو تولد هيچ نمى داند و شناخت هاى او همراه با زندگى تجربى او آغاز مى شود و هرچه تجربه انسان بيشتر و متنوع تر باشد ، شناخت هاى او گسترده تر و متنوع تر خواهد بود ، و اگر راه حس مسدود شود ، انسان هيچ چيز را نمى تواند بشناسد .
ما با ماديون در اين كه انسان در بدو تولد هيچ نمى داند و شناخت هاى او همراه با زندگى تجربى اوست و اگر راه حس مسدود شود ، انسان هيچ شناختى نخواهد داشت ، اختلافى نداريم . آنچه ما مى گوييم اين است كه اين امور نمى تواند اثبات كند كه تنها راه شناخت حس است .
ما مى گوييم : انسان علاوه بر حس ، منبع شناخت ديگرى به نام عقل دارد كه اين منبع با تغذيه از حس ، شناخت هاى جديدى توليد مى كند .
كار عقل در توليد شناخت هاى عقلى ، نظير كار درخت در توليد ميوه است ، با اين تفاوت كه عقل از حس تغذيه مى كند و درخت از زمين ، و ميوه درخت غذاى جسم است و ميوه عقل غذاى فكر وجان .
عقل با تجزيه ، تركيب ، تجريد ، انتزاع ، تعميم و تعميق مفاهيم حسى ، شناخت هاى جديدى مى سازد ، كه اين شناخت ها ميوه هاى عقل و غذاى زندگى علمى و فلسفى انسان است .
انتزاع به معنى استخراج است . يكى از كارهاى عقل ، انتزاع مفاهيم عقلى از مفاهيم حسى است ، به اين معنى كه عقل دو يا چند مفهوم حسى را كنار هم مى گذارد و از آنها يك مفهوم عقلى بيرون مى آورد .
