خلاصه

موانع غير قابل رفعِ شناخت هاى عقلى عبارت از زنگارهايى از تعصب است كه در نتيجه كثرت هوسرانى در عمق آينه عقل نفوذ مى كند و اين آينه حقيقت نما را به كلى فاسد مى نمايد .
اگر تازيانه بلا نتواند زنگارهاى تعصب را از آينه عقل بزدايد ، موعظه و اندرز ، بلكه اعجاز هيچ پيامبرى نمى تواند اين آينه را پاك كند .
افرادى كه دچار موانع شناخت هاى عقلى شده اند ، گاه با تازيانه عذاب استيصال هشيار مى شوند ، و گاه موانع به قدرى است كه باتازيانه عذاب استيصال نيز به خود نمى آيند .
هشيارى با عذاب استيصال براى نجات انسان مفيد واقع نمى شود .
افراد متعصب و لجبازى كه تا پاى مرگ هم دست از تعصب و لجاجت برنمى دارند از فرعون بدترند .
كسانى كه با هشدار پيامبران الهى و با تازيانه انواع بلاها ، و حتى با تازيانه عذاب استيصال بيدار نمى شوند ، تازيانه مرگ آنان را هشيار مى كند .

با تازيانه عذاب استيصال هم بيدا نمى شوند .

تازيانه اى كه همه را بيدار مى كند!

ولى يك تازيانه هست كه همه را بيدار مى كند ، و آن تازيانه مرگ است!
النّاسُ نِيامٌ فَإذا ماتُوا إنتَبَهُوا.^۱مردم در خواب هستند و آنگاه كه بميرند بيدار مى شوند.
كسانى كه با فريادها و هشدارهاى پيامبران ، با تازيانه بلاها و مشكلات و حتى با تازيانه عذاب استيصال ، بيدار نمى شوند ، تنها با شلاق مرگ به خود مى آيند . تازيانه مرگ حجاب غفلت را مى درد و با كنار رفتن اين حجاب ، انسان با حقايقى رو به رو مى شود كه مدام در برابر او بود ، ولى آنها را نمى ديد . قرآن كريم ، خطاب به مجرمانى كه با تازيانه مرگ بيدار شده اند ، در صحنه قيامت مى فرمايد :
«لَّقَدْ كُنتَ فِى غَفْلَةٍ مِّنْ هَـذَا فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَـآءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ .^۲
به تحقيق كه تو از اين روز غافل بودى ، ولى اكنون كه حجابت را از تو برداشته ايم ، ديده ات تيزبين و دقيق است» .
انسان تا وقتى در دنياست ، زنگار كردارهاى ناشايست ، حجابى از غفلت بر ديده عقلش مى نهد و اين حجاب ها نمى گذارد موقعيت خود را در هستى دريابد و بفهمد كه كيست ؟ و فلسفه خلقت و وجود او چيست ؟ و كجا مى خواهد برود؟ حجاب غفلت مانع از آن است كه براى زندگى جاويد خود سرمايه گذارى كند . هنگام مرگ ، حتما حجاب غفلت كنار مى رود ، ولى چه فايده دارد؟!
اميد آن كه عنايات الهى ما را مدد كند و پيش از آن كه تازيانه مرگ بيدارمان كند ، دعوت ها و هشدارهاى پيامبران خدا ما را هشيار سازد .