مقصود اين است كه در نظام آفرينش ، فسق و انحراف از جادّه حق ، مانع روشنگرى عقل است و با آمدن اين مانع ، انسان راه رشد و تكامل خود را گم مى كند و به طور طبيعى گمراه مى شود . و انتساب اضلال و گمراه كردن به خداوند از آن جهت است كه همه پديده ها ، بالاخره منتسب به اوست؛ ولى نكته اين است كه اضلال الهى ، تنها شامل افراد فاسق است ؛ يعنى فسق ، مانع شناخت و موجب گمراهى است .

خداوند به آن [مَثَل] جز افراد فاسق را گمراه نمى كند» .
يعنى اضلال خداوند ، تنها شامل مردم فاسق و كسانى است كه از راه حق و حقيقت ، عالماً و عامدا خارج مى شوند و برخلاف حق عمل مى كنند .
وقتى انسان دريافت كه راهى حق است ولى به آن نرفت ، يا فهميد كه حق نيست ولى به آن رفت ، به محض اين كه پا را از دايره اى كه عقل مى گويد بيرون نهاد ، آينه عقل اندكى غبار مى گيرد و اگر عمل فسق تكرار شد ، غبار اين آينه بيشتر و بيشتر مى شود ، تا آن جا كه فسق ، ملكه انسان و انسان ، فاسق مى گردد .
اين جاست كه چراغ فروزان عقل به كلى خاموش مى شود و انسان ، زان پس فريادهاى وجدان را نمى شنود .
پيش از اين كه «فسق» به صورت عادت و ملكه كسى در آيد ، وقتى كار زشتى انجام مى داد ، نداى عقل را هر چند به طور ضعيف ، مى شنيد كه : «مكن» ، ولى اكنون ديگر اين فريادها در وجودش خاموش شده است؛ و اين است معناى احاديثى كه مضمونشان چنين است :
علم عمل را صدا مى زند. اگر پاسخ مثبت داد مى ماند و گرنه كوچ مى كند . ¹
در اين مرحله انسان از مدار هدايت الهى خارج مى شود و در مدار ضلالت قرار مى گيرد . خداوند ، همان طور كه ظالمان را گمراه مى كند ، همان طور كه كافران و مسرفان را گمراه مى سازد ، افراد فاسق را نيز گمراه مى نمايد؛ يعنى فسق هم ، مانند ظلم و كفر و اسراف ، مانع شناخت هاى عقلى است .
وقتى ديده عقل را حجاب گرفت ، طبيعى است كه انسان راه را از چاه تشخيص ندهد ، و وقتى راه را تشخيص نداد ، گمراه مى شود . پس در حقيقت ، فاسق ، خود موجب گمراهى خويش است . بنا بر اين ، منظور از اين كه خداوند ، افراد فاسق را گمراه مى كند اين نيست كه خداوند با آنان دشمنى دارد ، بلكه