ظلم اجتماعى عبارت است از رعايت نكردن جايگاه واقعى حقوق مردم و تخلف از قوانينى كه نيازهاى واقعى جامعه را تأمين مى كند .
ظلم ، به دليل اين كه تجسم هوس است ، ظلمت آفرين و حجاب عقل و مانع شناخت هاى عقلى و قلبى است .
از ديدگاه قرآن كريم ، ظلم ، يكى از موانع شناخت و موجب گمراهى انسان است . و اين كه خداوند ظالمان را گمراه مى كند ، به اين معنى است كه ظلم موجب تيرگى آينه عقل مى شود ، و با تيره شدن اين آينه ، انسان به طور طبيعى گمراه مى گردد .
از ديدگاه اسلام ، مطلق ظلم عملى ، مانع شناخت و موجب ظلم عقيدتى است ، و مانعيت ظلم اجتماعى بيشتر از ظلم فردى است .
كفر ، در لغت ، به معناى پنهان كردن ، يا پنهان كردن كامل است . و به كسى كه چيزى را پنهان مى كند ، يا به چيزى كه چيز ديگرى را پنهان مى كند ، كافر اطلاق مى شود .
پنهان كردن بر دو گونه است : عينى و اعتبارى . پنهان كردن عينى مانند پنهان كردن دانه در زير خاك ، و پنهان كردن اعتبارى مانند پنهان كردن حق به وسيله باطل است .
كلمه كفر در قرآن ، با عنايت به ريشه لغوى آن ، در سه معنا به كار رفته است : كفرى كه نه ممدوح است و نه مذموم ، كفر ممدوح و كفر مذموم :
الف . كفرى كه نه ممدوح است و نه مذموم ، عبارت است از نهان كردن چيزى كه عقل ، نهان كردن آن را نه زشت مى داند و نه زيبا؛ مانند نهان كردن دانه در زير خاك «كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ» .
ب . كفر ممدوح عبارت است از نهان كردن چيزى كه عقل ، نهان كردن آن را نيك و آشكار شدنش را بد مى داند مانند نهان كردن باطل به وسيله حق «فَمَن يَكْفُرْ بِالطَّـغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى» .

خلاصه

از ديدگاه قرآن و احاديث اسلامى ، نيروى ادراك انسان ، به حسب طبيعت اوليه خود ، همچون آينه اى بيرنگ و شفاف است كه واقع را آن چنان كه هست ، نشان مى دهد .
از ديدگاه قرآن و احاديث اسلامى ، كارهاى ناشايسته انسان موجب زنگارها و حجاب هايى مى شود كه چهره طبيعىِ آينه ادراك آدمى را تغيير مى دهد و واقع نمايى را از آن سلب مى كند .
كارهاى ناشايسته اى كه موجب تيرگى آينه عقل و قلب مى گردد ، تحت عناوين ظلم ، كفر ، اسراف و فسق خلاصه مى شود :
ظلم عبارت از رعايت نكردن جايگاه واقعى امور است ، در برابر عدل كه به معناى رعايت كردن جايگاه واقعى امور است . و به عبارت ديگر ، عدل عبارت است از رعايت قانون نظام هستى ، و ظلم عبارت است از نقض اين قانون .
عدل بر سه قسم است و ظلم نيز بر سه قسم : عقيدتى ، فردى و اجتماعى .
ظلم عقيدتى عبارت است از رعايت نكردن جايگاه واقعى امور در عقيده و باور ، در برابر عدل عقيدتى كه ملازم رعايت جايگاه امور در عقايد است .
بنا بر اين ، توحيد عدل عقيدتى است ، و شرك ظلم عقيدتى .
ظلم فردى عبارت از رعايت نكردن جايگاه واقعى امور در مورد حقوق خود است .
علت اين كه در قرآن و احاديث اسلامى از نافرمانى خداوند تعبير به ظلم به نفس شده است ، اين است كه انسان براى استيفاى حقوق طبيعى خود راهى جز اجراى فرامين الهى ندارد ، و نافرمانى خداوند موجب مى شود كه انسان جايگاه واقعى امور را در مورد حقوق خود رعايت نكند .