ششمين تعبير قرآن از بيمارى هاى فكرى و روحى انسان تعبير «ختم» و «طبع» است ، بيمارى طبع يازده بار و بيمارى ختم پنج بار در قرآن مطرح شده است و اين دو كلمه هر دو به مهر شدن ترجمه مى شود .
از نظر لغوى طبع اعم از ختم است ، ولى در قرآن و احاديث اسلامى هر دو در يك معنا به كار رفته اند .
بيمارى طبع و ختم عبارت از اين است كه انديشه و روان انسان حالت و طبيعتى پيدا كند كه مانع شناخت هاى عقلى و قلبى گردد .
طبيعتى كه مانع شناخت هاى عقلى و قلبى است ، در نتيجه كارهاى ناشايسته در انسان به وجود مى آيد .
نكته اى كه در تعبير طبع وجود دارد اين است كه تكرار كارهاى ناشايسته سبب مى شود كه طبيعت نخستين انسان تغيير كند و ناشايستگى به صورت طبيعت دوم او درآيد .
نكته اى كه در تعبير ختم وجود دارد اين است كه با تغيير يافتن طبيعت نخستين انسان ، هلاكت او قطعى و كارش پايان يافته تلقى مى گردد .
هفتمين تعبير قرآن از بيمارى هاى انديشه و روان «قفل» شدن قلب است ، اين تعبير يك بار در قرآن آمده است .
آنچه موجب قفل شدن قلب مى گردد ، زنگارهايى است كه در نتيجه هوسرانى بر آينه دل مى نشيند . و نكته اى كه در تعبير قفل وجود دارد ، مسدود شدن كامل منابع شناخت هاى عقلى و قلبى به وسيله اين زنگارهاست .
هشتمين تعبير قرآن از بيمارى هاى عقلى «موت» است و اين تعبير در جايى به كار مى رود كه بيمارى هاى انديشه و روان سبب گردد كه انسان به كلّى فاقد شناخت هاى عقلى و قلبى گردد .
يكى از نكات آموزنده قرآن و احاديث اسلامى در ارتباط با زندگى اين است

نگاه كردن به چهره بخيل و به طور كلّى هوسرانى و گناه ، موجب قساوت قلب مى شود .
بيمارى قساوت از خطرناك ترين بيمارى هاى روحى و فكرى است و پيشگيرى از آن بايد از آغاز زندگى صورت گيرد .
سومين تعبير قرآن از بيمارى هاى روحى و عقلى «زيغ» است . اين بيمارى پنج بار در قرآن مطرح شده است .
زيغ به معناى انحراف از راه راست ، نوعى بيمارى روانى و عقلى است كه موجب مى شود انسان نتواند در راهى كه عقل آن را صحيح مى داند حركت كند
انحرافِ عملى انسان از راه حق سبب مى شود كه انديشه و روان انسان ، به تدريج به بيمارى زيغ و انحراف مبتلا شود .
انسان تا وقتى زنده است ، در معرض ابتلا به بيمارى زيغ است و خطر اين بيمارى به حدى است كه راسخان در علم پيوسته از خدا مى خواهند آنان را از اين خطر مصون بدارد .
چهارمين تعبير قرآن از بيمارى هاى عقلى و روحى «رين» است . اين تعبير يك بار در قرآن ذكر شده است .
از ديدگاه قرآن كردار ناشايسته انسان موجب چرك شدن و زنگار گرفتن آينه عقل و قلب و بيمارى انديشه و روان او مى گردد و انسان در اثر اين بيمارى از ادراك حقايق عقلى و قلبى محروم مى شود .
پنجمين تعبير قرآن از بيمارى هاى روحى و عقلى «كورى» است . اين تعبير چهار بار در مورد كورى ظاهرى و بيست و نه بار در مورد كورى باطنى و بيمارى انديشه در قرآن مطرح شده است .
بيمارى انديشه موجب مى شود كه گوش از ادارك حق كر و زبان از اعتراف به حقيقت لال و چشم از رؤيت حقايق هستى ، كور گردد .