365
مباني شناخت

ديگرى شد ، آن نقطه سياه ، به تدريج ، بزرگ تر و بزرگ تر مى گردد تا آن كه همه صفحه آينه قلب را فرا مى گيرد . و هنگامى كه سياهى همه دل را فرا گرفت ، آينه دل ديگر قابل شستشو نيست و اين جاست كه بيمارى انديشه ، غير قابل علاج و هلاكت انسان قطعى و غير قابل اجتناب مى گردد و به گفته امام صادق عليه السلام :
إذا أذنَبَ الرَّجُلُ خَرَجَ فى قَلبِهِ نُكتَةٌ سَوداءُ ، فَإنْ تابَ انمَحَتْ ، و إن زَادَ زَادَتْ حَتّى تَغلِبَ عَلى قَلبِهِ فَلَا يُفْلِحُ بَعدَها أبدا.۱هنگامى كه انسان گناهى انجام دهد ، نقطه سياهى در صفحه دلش ظاهر مى گردد. پس اگر توبه كرد ، آن نقطه ، پاك مى شود و اگر بر گناه خود افزود ، نقطه سياه افزوده مى شود تا اين كه تمام دل را فرا بگيرد و پس از اين كه سياهى دل را فرا گرفت ، ديگر هرگز انسان رستگار نخواهد شد.
اين گونه افراد كه سياهى ، دل آنان را تماما فرا گرفته است ، قابل هدايت و راهنمايى نيستند و هشدار پيامبران الهى كوچك ترين اثرى در هشيارى و هدايت آنان ندارد . از اين رو ، قرآن كريم خطاب به پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله در باره اين افراد مى فرمايد :
«إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ سَوَآءٌ عَلَيْهِمْ ءَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ .۲
آنان كه كافر شدند ، هشدارشان بدهى يا ندهى برايشان يكسان است و ايمان نخواهند آورد»
.
قبلاً توضيح داديم كه يكى از موانع شناخت «كفر مذموم» ۳ است . كسانى كه در راه كفر ، يعنى در مسير عناد و لجاج و تعصب در برابر حق ، آن قدر پيش رفته اند كه قادر به بازگشت نيستند و كفر ، صفت ثابت و دائمى آنان شده است ،

1.الكافى : ج ۲ ص ۲۷۱ ح ۱۳ .

2.بقره : آيه ۶ .

3.ر . ك : بخش سوم / فصل پنجم : كفرِ مذموم .


مباني شناخت
364

تَعظُمَ فى قَلبِهِ. 1 هنگامى كه انسان گناهى كند ، نقطه سياهى در دل او پديد مى آيد. پس اگر توبه كرد ، دل از آن سياهى جلا مى يابد و اگر تكرار كرد ، سياهى افزوده مى شود تا اين كه به صورت توده اى عظيم در مى آيد.
حديث فوق از طريق اهل سنت نقل شده است . همين مضمون از طريق شيعه به اين شكل از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت شده است :
إنَّ المُؤمِنَ إذا اَذنَبَ كانَتْ نُكتَةٌ سَوداءُ فى قَلبِهِ ، فَإنْ تابَ و نَزَعَ و اسْتَغفَرَ صَقُلَ قَلبُهُ مِنهُ ، و إن زادَ زَادَتْ ، فَذلِكَ الرَّينُ الّذى ذَكَرَهُ اللّهُ فى كِتَابِهِ... 2 وقتى كه مؤمن ، گناه كند ، آن گناه به صورت نقطه سياهى در صفحه دل او در مى آيد. پس اگر توبه كرد و دست برداشت و از خداوند آمرزش خواست ، آينه دل از آن سياهى جلا مى يابد و اگر بر گناه خود افزود ، سياهى دل افزون مى شود. و اين تيرگى دل همان زنگارى است كه خداوند متعال در كتاب خود از آن ياد كرده است... . 3
در اين حديث ، قلب و ذهن و عقل انسان به صفحه آينه پاك و صيقلى و روشنى تشبيه شده است كه با نخستين كار ناشايسته لكه سياه و تاريكى بر آن مى افتد . وقتى انسان به حق ديگرى تجاوز مى كند ، وقتى دروغ مى گويد ، وقتى حرام مى خورد و بالأخره وقتى انسان كارى انجام مى دهد كه عقل مى گويد انجام مده ، نقطه سياهى بر صفحه سفيد آينه دل مى نشيند . اگر بلافاصله پشيمان شد و توبه كرد ، آب توبه غبارهاى آينه عقل را مى شويد و آن سياهى ، به تدريج ، از صفحه دل محو مى شود و قلب ، رفته رفته به حالت نخستين خود باز مى گردد . ولى اگر علاوه بر اين كه توبه نكرد ، گناه قبلى را تكرار كرد يا اين كه مرتكب گناه

1.المستدرك على الصحيحين : ج ۱ ص ۴۵ ح ۶ .

2.روضة الواعظين : ص ۴۵۴ .

3.«كَلَا بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم مَّا كَانُواْ يَكْسِبُونَ» (مطففين : آيه ۱۴) .

  • نام منبع :
    مباني شناخت
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    دوم
تعداد بازدید : 518750
صفحه از 484
پرینت  ارسال به