ديده عقل شان كور است و لذا نمى توانند حقايق عقلى وحى و پيام پيام آوران الهى را مشاهده كنند . قرآن كريم ، در وصف اين مردگان عقلى مى فرمايد :
«مَا كَانُواْ يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَ مَا كَانُواْ يُبْصِرُونَ . ¹
آنان نمى توانستند بشنوند و نمى توانستند ببينند» .
اين آيات اشاره به اين دارند كه وقتى غبار اعمال ناشايست بر آينه انديشه متراكم شد ، انسان ، مبتلا به موانع دائمى شناخت مى شود و توانايى شناخت حقايق عقلى و قلبى به كلى از او سلب مى گردد و ديگر نمى تواند حقيقت را بفهمد ، نه اين كه مى تواند بفهمد و نمى فهمد .
در اين هنگام ، تنها تازيانه مرگ مى تواند موانع شناخت را رفع كند و مستى هوس را از سر بيرون كند و آدمى را هشيار سازد .
در جهان پس از مرگ ، هنگامى كه حجاب ها از جلو ديده عقل كنار مى رود ، انسان خود را در برابر حقايقى مى بيند كه از آنها غافل بوده است و مورد اين خطاب واقع مى شود كه :
«لَّقَدْ كُنتَ فِى غَفْلَةٍ مِّنْ هَـذَا فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَـآءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ . ²
همانا تو از آنچه اكنون مى بينى غافل بودى ، ولى ما حجاب تو را برداشتيم و ديده ات امروزتيزبين و دقيق است» .
و وقتى حجاب ها كنار رفت و حقايق آشكار شد ، مجرمان از خداوند تقاضا مى كنند كه به جهان پيش از مرگ بازگردند تا گذشته خود را جبران نمايند . قرآن كريم صحنه اين تقاضا را چنين تصوير مى كند :
«وَ لَوْ تَرَى إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاكِسُواْ رُءُوسِهِمْ عِندَ رَبِّهِمْ رَبَّنَآ أَبْصَرْنَا وَ سَمِعْنَا

هشدار پيامبران الهى اثرى در بازگشتشان از اين راه خطرناك ندارد و به تعبير قرآن كريم ، مَثَل آنان مثل گلّه اى است كه از فريادها و هشدارهاى چوپان براى رهايى از خطر چيزى جز همهمه و سر و صدا نمى فهمند . ^۱
افراد كافر نمى توانند حقيقت هشدار پيامبران الهى را دريابند ، چون از حيات انسانى محروم اند . هشدار ، تنها انسان هاى زنده را هشيار مى كند؛ به گفته قرآن كريم :
«... لِّيُنذِرَ مَن كَانَ حَيًّا .^۲
... تا هشدار دهد كسى را كه زنده است» .
پيام الهى و پيام آور او ، تنها براى كسانى مفيد و مؤثر است كه عقلشان نمرده و شناخت آنان منحصر به شناخت هاى حسى و حيوانى نيست . آنان كه از نظر عقلى مرده اند ، مشمول اين خطاب اند كه :
«إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى .^۳
اى پيامبر ! يقينا تو نمى توانى سخن خود را به مردگان بفهمانى» .
«وَإِن تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدَى لَا يَسْمَعُواْ وَتَرَاهُمْ يَنظُرُونَ إِلَيْكَ وَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ .^۴
(اى پيامبر !) اگر آنان را به هدايت بخوانى نمى شنوند ، و مى بينيشان كه به تو مى نگرند ، ولى [به ديده بصيرت ]نمى بينند!» .
يعنى فرضا اگر پيامبران الهى تصميم بگيرند افرادى را كه از نظر انديشه مرده اند هدايت كنند ، نمى توانند ؛ چون گوش عقلِ اين مردگان نمى شنود و ديده بصيرتشان نمى بيند؛ ديده حس آنان سالم است و پيامبر را ظاهرا مى بينند ، ولى