385
مباني شناخت

عنوان چراغى كه به ديده عقل نور مى دهد ، مطرح شده است . خداوند خطاب به پيامبر اسلام مى فرمايد :
«كِتَـبٌ أَنزَلْنَـهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّـلُمَـتِ إِلَى النُّورِ .۱
اين كتابى است كه به سوى تو فرو فرستاديم تا مردم را از تاريكى ها خارج كنى و به روشنايى وارد سازى»
. ۲
بنا بر اين آيه ، پيامبر اسلام مأموريت دارد كه با كتاب خدا مردم را از ظلمت ها نجات دهد و به جهان نور وارد سازد . پس ، از نظر قرآن ، چراغى كه به ديده عقل نور مى دهد و مردم را از تاريكى هاى گمراهى و تباهى ، خارج و به روشنايىِ هدايت و سعادت وارد مى سازد ، كتاب خدا و وحى است .
و در جاى ديگر چنين مى فرمايد :
«وَأَنزَلْنَآ إِلَيْكُمْ نُورًا مُّبِينًا .۳
و فرو فرستاديم به سوى شما نورى روشنگر را»
.
و در سوره مائده مى فرمايد :
«قَدْ جَآءَكُم مِّنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتَـبٌ مُّبِينٌ .۴
همانا از سوى خدا نور و كتابى روشنگر براى شما آمد»
. ۵
در احاديث و روايات اسلامى نيز مكررا از وحى به نور و روشنايى تعبير شده است ، نورى كه با ديده دل قابل رؤيت است و آنان كه ديده دلشان بيناست ، اين

1.ابراهيم : آيه ۲ .

2.در سوره طلاق آيه ۱۱ و سوره حديد آيه ۹ نيز اين معنا تكرار شده است. همچنين در سوره ابراهيم آيه ۵ درباره حضرت موسى عليه السلام آمده است : «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِئايَـتِنَآ أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّـلُمَـتِ إِلَى النُّورِ» .

3.نساء : آيه ۱۷۴ .

4.مائده : آيه ۱۵ .

5.در آيات ديگرى نيز ، از وحى ، تعبير به «نور» شده است؛ مانند : اعراف : آيه ۱۵۷ ، مائده : آيه ۴۴ و ۴۶ ، انعام : آيه ۹۱ و تغابن : آيه ۸.


مباني شناخت
384

ظلماتى اين چنين هولناك است . ۱
در اين جا اين سؤال قابل طرح است كه چراغ يا چراغ هايى كه خداوند براى روشنايى دادن به ديده عقل آفريده است ، چيست؟

چراغ هايى كه به ديده عقل نور مى دهند

قرآن كريم به اين سؤال چنين پاسخ مى دهد كه در نظام هستى سه چراغ وجود دارد كه به ديده عقل روشنايى مى دهند . اين سه چراغ عبارت اند از : چراغ وحى ، چراغ امام و چراغ بصيرت .
از ديدگاه قرآن ، آفريدگارى كه براى روشنايى دادن به ديده حس ، چراغ خورشيد را آفريده است ، هم او براى روشنايى دادن به ديده عقل ، چراغ وحى را پديد آورده است . و همان گونه كه بجز خورشيد ، ساير چراغ هايى كه به ديده حس روشنايى مى دهند ، از خورشيد استضائه مى كنند ، همچنين ، بجز وحى ، ساير چراغ هايى كه به ديده عقل نور مى دهند ، از پرتو وحى نور مى گيرند .
چراغ وحى و پيشواى الهى از بيرون به ديده عقل و قلب نور مى دهند و چراغ بصيرت ، از درون جان به ديده عقل روشنايى مى بخشد . در حقيقت ، شرايط شناخت ، از ديدگاه قرآن ، پس از رفع موانع شناخت ، استفاده و استضائه از اين چراغ هاست .
ما ابتدا چراغ وحى را ، به عنوان اصيل ترين و نخستين شرايط شناخت هاى عقلى و قلبى از ديدگاه قرآن مطرح مى كنيم و پس از آن ساير چراغ هايى را كه از اين منبع اخذ نور مى كنند ، توضيح مى دهيم .

چراغ وحى

در قرآن كريم و احاديث اسلامى ، وحى كه پيام رشد و تكامل انسان است ، به

1.در آيات ديگرى ، مانند آيات ۸ و ۹ از سوره يس ، نيز اين واقعيت به صورت مَثَل مطرح شده است.

  • نام منبع :
    مباني شناخت
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    دوم
تعداد بازدید : 518725
صفحه از 484
پرینت  ارسال به