امام على عليه السلام نيز در توصيف پيامبر اكرم مى فرمايد :
سِراجٌ لَمَعَ ضَوؤُهُ ، و شِهابٌ سَطَعَ نُورُهُ و زَنْدٌ بَرَقَ لَمْعُهُ. ¹ او چراغى است كه پرتو آن درخشان است و ستاره اى است كه نور آن تابان است و آتش زنه اى است كه روشنى آن درخشش دارد.
امير المؤمنين عليه السلام در بيان موقعيت امامتِ خود نيز چنين مى فرمايد :
إنَّما مَثَلِى بَينَكُم كَمَثلِ السِّراجِ فِى الظُّلْمَةِ. ² همانا مثل من در ميان شما ، همچون چراغ در تاريكى است.
در زيارت جامعه كبيره مى خوانيم :
السَّلامُ عَلى أئمَّةِ الهُدى و مَصابِيحِ الدُّجى. ³ درود بر امامان هدايت و چراغ هاى تاريكى ها.
در اين عبارات ، امام به عنوان چراغى مطرح شده است كه به ديده عقل روشنايى مى دهد و انسان براى شناخت حقايق عقلى و يافتن راه رشد و تكامل نيازمند به استفاده و استضائه از اين چراغ است .
ابو خالد كابلى روايتى از امام باقر عليه السلام نقل كرده است كه اين معنا ، با صراحت بيشترى در آن بيان شده است . در اين روايت امام عليه السلام پس از اين كه كلمه نور در آيه كريمه «فَئامِنُواْ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِى أَنزَلْنَا» ⁴ را به ائمه خاندان رسالت تفسير مى كند ، مى فرمايد :
وَاللّهِ يا أبا خَالِدٍ لَنورُ الإمامِ فى قُلُوبِ المُؤمِنينَ أنوَرُ مِنَ الشَّمسِ المُضِيئَةِ بِالنَّهارِ ، وَ هُمْ وَ اللّهِ يُنَوِّرونَ قُلُوبَ المُؤمِنينَ ، وَ يَحْجُبُ اللّهُ عَزَّوجَلَّ نُورَهُم عَمَّن يَشاءُ ،

عقل نور مى دهد ، چراغ روشنگر وجود امام است .
امام كيست؟ و انسان چگونه امام مى شود؟ و امام چگونه به ديده عقل روشنايى مى دهد؟
پاسخ تفصيلى اين سؤالها در بحث فلسفه امامت ، خواهد آمد . آنچه به طور اجمال در اين جا قابل ذكر است ، اين است كه :
امام يعنى نمونه عينى وحى . وحى ، گاهى به صورت پيام است و گاه عينيت مى يابد . عينيت يافتن وحى اين است كه در وجود انسان ، متحقق و متجلى شود . وقتى پيام الهى كه پيام رشد و تكامل انسان است ، در وجود او متحقق و متجلى شد ، استعدادهاى انسانى در او شكوفا مى گردد و آدمى ، نمونه عينى وحى ، وحى مجسم و يا تجسم وحى و قرآن ناطق مى شود .
امام كسى است كه با عينيت يافتن چراغ وحى در وجود او ، خود چراغ عينى وحى شده است . لذا قرآن كريم از پيامبر اسلام كه كامل ترين الگوى وحى و والاترين انسان و امام امامان است ، تعبير به «سراج منير» يعنى چراغ روشنگر مى كند :
«يَـأَيُّهَا النَّبِىُّ إِنَّـآ أَرْسَلْنَـكَ شَـهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِيرًا * وَ دَاعِيًا إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرَاجًا مُّنِيرًا .^۱
اى پيامبر! ما تو را گواه مژده آور ، هشدار دهنده ، دعوت كننده به سوى خدا به فرمان او و چراغى روشنگر فرستاديم» .
نكته قابل توجه ، اين است كه قرآن نمى گويد پيامبر كسى است كه براى راهنمايى مردم چراغ هدايت به دست دارد ، بلكه مى گويد پيامبر ، خود ، چراغى روشنگر است .