كسانى كه از روى تعصب و لجاج ، حقيقت را پنهان و كتمان مى كنند و كفر عادت و ملكه آنان شده است نيز از راهنمايى هاى خداوند بى بهره اند .
و در سوره منافقون مى فرمايد :
«إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الْفَـسِقِينَ .^۱
همانا خداوند ، آنان را كه از مرز خويش تجاوز كرده اند ، هدايت نمى كند» .
و در سوره غافر مى فرمايد :
«إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِى مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ .^۲
همانا خداوند ، اسرافكار بسيار دروغگو را رهنمون نمى شود» .
و در سوره زمر مى فرمايد :
«إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِى مَنْ هُوَ كَـذِبٌ كَفَّارٌ .^۳
همانا خداوند ، كسى را كه دروغگوست و عادت به پنهان كرن حقيقت دارد هدايت نمى كند» .
همان طور كه ملاحظه مى شود ، در اين آيات ، شرط استضائه از چراغ وحى و امام و روشن شدن چراغ بصيرت در جان ، اين است كه انسان اهل ظلم ، كفر ، اسراف و فسق نباشد . بنا بر اين ، نخستين شرط شناخت از نظر قرآن ، اجتناب از اين امور است .

2 . تقوا

دومين شرط از شرايط روشنايى چراغ بصيرت در دل ، تقواست .
پس از اين كه با راهنمايى وحى و امام طوفان هوس و غبارهاى ظلم ، كفر ،

1 . اجتناب از موانع شناخت

نخستين شرط روشن شدن چراغ بصيرت در جان انسان ، كنار رفتن موانع شناخت از جلو ديده عقل است .
امورى كه در بخش سوم تحت عنوان «موانع شناخت» مطرح شد علاوه بر اين كه حجاب ديده عقل است ، مانع پيدايش و درخشش نور بصيرت نيز هست و با اين نور قابل جمع نمى باشد . لذا قرآن كريم علاوه بر اين كه اين امور را حجاب و موجب اضلال و گمراهى مى داند ، ^۱ آنها را جداگانه موانع افاضه انوار هدايت الهى نيز معرفى مى كند و با صراحت اعلام مى نمايد كه افراد ظالم ، كافر ، فاسق ، مسرف ، كاذب و كذاب نمى توانند از راهنمايى هاى خداوند بهره مند شوند . از جمله در سوره قصص مى فرمايد :
«إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الظَّــلِمِينَ .^۲
همانا خداوند ستمگران را هدايت نمى كند» .
يعنى نور هدايت الهى ، نور وحى ، نور امام و نور بصيرت به دل و جان و عقل افرادى كه ستمگرى خوى و عادت و ملكه آنان شده است ، افاضه نمى شود . چراغ هدايت الهى ، تنها در كانون جان افرادى امكان روشن شدن دارد كه اهل ظلم نباشند . نور با ظلمت قابل جمع نيست . هدايت الهى نور است و ظلم ، ظلمت و امكان ندارد كه روشنايى و تاريكى در يك جا جمع شوند .
همچنين در سوره مائده مى فرمايد :
«إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِى الْقَوْمَ الْكَـفِرِينَ .^۳
همانا خداوند ، پنهان كنندگان حقيقت را رهنمون نمى گردد» .