423
مباني شناخت

را جستجو كن و اين علم را با به كار بستن آن بخواه.
كلمه «عبوديت» و جمله «و اطْلُبِ العِلْمَ بِاستِعمالِهِ» نيز جامع همه شرايط شناخت از نظر قرآن كريم است . بدين معنى كه : نمى شود كسى بنده واقعى خدا باشد ، ولى از موانع شناخت ، به شرحى كه گذشت ، اجتناب نكند . نمى شود كسى به حقيقت عبوديت برسد ، ولى تقوا ، زهد ، جهاد و اخلاص نداشته باشد . و مقصود از تحصيل علم از راهِ به كار گرفتن و عمل به آن نيز چيزى جز حركت در راه رشد و تكامل نيست . و حركت در اين راه ، فقط با اجتناب از موانع شناخت و با اتكا به تقوا و . . . امكان پذير است . و در اين صورت است كه از نظر امام صادق عليه السلام انسان به نور علم يا علم نور و يا علم حقيقى و كارساز مى رسد؛ علمى كه به همه دانسته هاى انسان جهت مى بخشد و همه اداركات آدمى را در جهت رشد و تكامل او قرار مى دهد .


مباني شناخت
422

از اين رو ، معناى آيه كريمه اين است كه : اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! به ايمان خود وفادار بمانيد و آثار ايمان را به طور كامل در زندگى خود اجرا كنيد ؛ كه وفادارى به ايمان براى شما دو نتيجه به دنبال دارد : يكى پاداش مضاعف از رحمت و عنايت حضرت حق ، به تناسب ايمان مضاعف و دوم نور بصيرت و روشن بينى خاصى كه انسان را در جهت تكامل هدايت مى نمايد .
اگر در معناى اين آيه دقيق شويم ، خواهيم ديد كه اين آيه كريمه تمام آنچه را كه در قسمت هاى گذشته از اين بحث در مورد شرايط شناخت از نظر قرآن مطرح شد ، خلاصه كرده است ؛ زيرا ايمان مضاعف و اجراى آثار كامل ايمان جز با تحصيل همه آن شرايط امكان پذير نيست . به عبارت ديگر ، تقوا ، زهد ، عمل ، جهاد و اخلاص ، در ايمان مضاعف خلاصه شده است و بنا بر اين ، تعبير ايمان مضاعف در آيه كريمه ، چكيده همه شرايط شناخت از ديدگاه قرآن است .
و اما روايتى كه مباحث گذشته در مورد شرايط شناخت در آن خلاصه شده است ، ادامه حديثى است كه قبلاً از شخصى به نام «عنوان بصرى» از امام صادق عليه السلام نقل كرديم . 1
در آن جا گفتيم پس از آن كه عنوان با تلاش هاى بسيار براى تحصيل علم به خدمت امام رسيد و امام به او فرمود كه علم حقيقى آموختنى نيست ، بلكه نورى است كه از جانب خداوند متعال بركانون جان انسان هاى شايسته مى تابد و آن را روشن مى سازد ، در ادامه سخنان خود ، امام صادق عليه السلام در مورد نحوه تحصيل اين علم مى فرمايد :
فَإن أرَدْتَ العِلْمَ فَاطْلُبْ مِنْ نَفْسِكَ حَقِيقَةَ العُبُودِيَّةِ ، و اطْلُبِ العِلْمَ بِاستِعمَالِهِ. 2 پس اگر طالب علم [حقيقى] هستى ، نخست در نفس خود ، حقيقت عبوديت

1.ر . ك : (بخش چهارم / فصل يكم / علم نور يا نور علم) .

2.مشكاة الأنوار : ص ۵۳۶ ح ۱۹۰۱ .

  • نام منبع :
    مباني شناخت
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    دوم
تعداد بازدید : 489834
صفحه از 484
پرینت  ارسال به