ممكن است سبب تحريف آن گردد . بدين جهت امير مؤمنان ، امام على عليه السلام ، فرمود :
عَلَيكُم بِالدِّراياتِ لا بِالرِّواياتِ .۱بر شما باد درايت و نه روايت كردن .
در سخنى ديگر از ايشان ، چنين نقل شده است :
هِمَّةُ السُّفَهاءِ الرِّوايَةُ ، و هِمَّةُ العُلَماءِ الدِّرايَةُ .۲اهتمام كم خِردان ، به روايت است و اهتمام عالِمان ، به درايت .
از اين گونه احاديث ، دو نكته مهم به دست مى آيد :
اوّل . اسلام در مسائل نظرى ، بر پژوهش و معرفت واقعى تأكيد مى ورزد و از تقليد ، به شدّت پرهيز مى دهد . در نگاه اين دين استوار ، مهم ، دانستن دين است ، نه روايت كردن بدون فهم و درك آن . به سخن ديگر ، ايمان ، تنها از طريق معرفت و علم حاصل مى گردد ، نه از طريق تعبّد كور .
دوم . پيشوايان و هدايتگران اين دين ، به سازگارى اين دين با معيارهاى علمى و عقلى ، اطمينان قاطع دارند ، بدين سان كه اگر پژوهشگران ، منصفانه به پژوهش بپردازند ، به حقّانيت اسلام دست خواهند يافت . در غير اين صورت ، اين همه تأكيد و وادارى به پژوهش از سوى آنان ، بى معنا بود .
دو . رابطه علم و ايمان
رابطه علم و ايمان از نظر اسلام ، نزد پژوهشگران ، اهمّيتى فوق العاده دارد . اين ، از آن روست كه شبه روشنفكران ـ كه به هيچ دينى اعتقاد ندارند و منكِر باورهاى دينى اند ـ ادّعا مى كنند كه هيچ گونه رابطه اى ميان علم و ايمان نيست و باورهاى مذهبى ، ناسازگارى اى اصولى با علم دارند و علم ، ضدّ ايمان و باورهاى دينى
