لجاجت ، رأى درست را مى دزدد.
يعنى همان گونه كه دزد ، پنهانى به خانه اى وارد مى شود و هر چه را مى خواهد ، بدون آن كه صاحب خانه بفهمد ، مى دزدد ، لجاجت ها نيز مخفيانه به ذهن آدمى دستبرد مى زنند و بر انديشه او مسلّط مى گردند و او را از حقيقت باز مى دارند ، بدون آن كه صاحب فكر ، احساس كند ، و بدين طريق ، رأى درست و استوار را از او مى دزدند . نيز در سخن امام على عليه السلام آمده است كه صاحبان تعصّب ولجاجت نمى توانند از اصحاب رأى (صاحب نظران) باشند ، آن جا كه مى فرمايد :
اللَّجوجُ لا رَأىَ لَهُ.^۱لجوج ، رأيى [ درست] ندارد.
و اگر شخصى لجوج در مسئله يا مسائلى ، نظرى درست ارائه كند ، لجاجتش موجب مى شود كه موقعيت و وثاقتش بر هم بخورد ، آنچنان كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود :
اللَّجاجُ يُفسِدُ الرَّأيَ .^۲لجاجت ، رأى را تباه مى كند.
پايان لجاجت نيز آن گونه است كه پيامبر خدا مى فرمايد :
إيّاكَ وَ اللَّجاجَةَ ؛ فَإِنَّ أَوَّلَها جَهلٌ و آخِرَها نَدامَةٌ.^۳از لجاجت بپرهيز كه آغازش ، نادانى و پايانش پشيمانى است.
لازم به يادآورى است كه آنچه آورده شد ـ چنان كه بدان اشاره گرديد ـ مهم ترين موانع پالايش عقيده اند و در بخش دوّم در ذيل عنوان «موانع شناخت» ، تمامى موانع ذكر خواهند شد .

خوددارى مى ورزد . بدين جهت نمى تواند به حقيقت برسد .
در احاديث استبداد ، به عنوان يكى از بزرگ ترين لغزشگاه ها توصيف شده كه اگر انديشمندى بدان مبتلا گردد ، تباه مى شود . امام على عليه السلام درباره بسته انديشى و استبداد فكرى فرموده است :
المُستَبِدُّ مُتَهَوِّرٌ فِى الخَطَاَ?وَ الغَلَطِ .^۱مستبد ، در خطا و اشتباه غوطه ور مى گردد.
و فرموده است :
الاِستِبدادُ بِرَأيِكَ يُزِلُّكَ و يُهَوِّرُكَ فِى المَهاوى .^۲استبداد در رأى ، تو را مى لغزاند و در هلاكت فرو مى بَرَد.
امام صادق عليه السلام نيز فرموده است :
المُستَبِدُّ بِرَأيِهِ مَوقوفٌ عَلى مَداحِضِ الزَّلَلِ .^۳مستبد در رأى ، بر لب پرتگاه هاى انحراف و سقوط ايستانيده شده است .

6 . لجاجت

لجاجت ، يكى ديگر از موانع پالايش عقيده است و در پژوهش ها و مسائل نظرى ، يكى از لغزشگاه هاى بزرگ به شمار مى رود ؛ چراكه انديشه را از تكاپو باز مى دارد و مانع رسيدن به رأى درست مى شود ، بدون آن كه شخص لجوج ، احساس انحراف كند . امام على عليه السلام در سخنى زيبا از اين لغزشگاه پنهان ، چنين تعبير مى فرمايد :
اللَّجاجَةُ تُسِلُّ الرَّأىَ.^۴