عوامل تقويت اراده و افزايش قدرت عمل

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : محمد عالم زاده نوری

چکیده :

قدرت عمل ـ که از آن به «اراده انساني» نيز تعبير مي‌شود ـ حقيقتي اکتسابي، مدّرج و افزايش‌پذير است و اتصاف به آن ذاتي يا تصادفي نيست، بلکه حدوث، بقا و بالندگي آن وابسته به تلاش و مجاهدت آدمي است. با اين وصف، بايد عوامل پيدايش، پايداري و تقويت عمل را مطالعه کنيم. راه‌هاي تقويت قدرت عمل چند چيز است: يکم. يادآوري و توجه که صورت‏ هاي متفاوتي دارد (يادآوري شخصي، يادآوري توسط ديگران، يادآوري از راه مشاهدة عمل ديگران، يادآوري از راه تجربة عملي، و يادآوري از راه تداعي معاني)؛ دوم. مقابله با هوا و تضعيف اميال مزاحم؛ سوم. اراده ورزيدن و عمل؛ چهارم. جزئي‌سازي برنامة عمل.
اين عوامل به‌صورت مطلق، براي تقويت اراده مفيد هستند و عنصر ايمان در آن لحاظ نشده است؛ يعني در يک فضاي غيرديني يا منکر دين نيز پاسخگو و مؤثرند. در کنار اين عوامل، مي‌توان از عواملي سراغ گرفت که ارادة معطوف به حق را تقويت مي‌کنند و تناسب بيشتري با فضاي ايماني دارند؛ يعني به‌صورت همزمان، هم ايمان و هم قدرت عمل را افزايش مي‌بخشند. به واسطة اين عوامل، به‌صورت تلفيقي قدرت عمل مؤمنانه (تقوا) يا ايمان جاري در عمل (عبوديت) تقويت مي‌شود. شيوه‌هاي تقويت همزمان ايمان و عمل عبارت است از: يکم پرهيز از گناه و هوس براي رضاي خدا؛ دوم. عمل خالصانه؛ سوم. توكل بر خدا؛ چهارم. شنيدن موعظه؛ پنجم. دعا، تضرع و استعانت از خدا؛ ششم. مشارطه، مراقبه و محاسبه؛ هفتم. مراوده با اهل ايمان.