قلمرو هستی شناسانه مسئوليت عامل اخلاقی

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : جواد دانش

چکیده :

گذشته از شرايط مسئوليت اخلاقي و پرسش هنجاري معطوف به نسبت اين سنخ از مسئوليت با تعين و ضرورت سابق علّي و يا علم پيشين و خطاناپذير الهي، که از جذاب‌ترين و پرچالش‌ترين مباحث فلسفه اخلاق در سده‌های اخير بوده است، قلمرو چنين مسئوليتي و اساس بنيادين آن نيز خود از مسائل مهم اين حوزه به‌شمار می آيد. اين نوشتار به روش تحليلي ـ توصيفي درصدد بررسي دامنه مسئوليت عامل اخلاقي در نگرش اسلامي با اتکا به تحليل آموزه‌های ديني است و مطابق آن، مسئوليت اخلاقي انسان بر مبناي عبوديت و بندگي انسان سامان يافته و قلمرو موسّع آن، چنان در جهان هستي گسترش مي­ يابد که از يک‌سو، ناظر به تکاليف و وظايف عامل اخلاقي در برابر حضرت حق و اوامر و نواهي وي است، و از ديگر سو، بيانگر مسئوليت شخص در برابر خود و کوچک‌ترين و پنهان‌ترين نيات، گمان‌ها، پندارها و باورها، عواطف و هيجانات، کنش‌های برآمده از عواطف يا باورهای خود و در نهايت، معطوف به ديگر موجودات امکاني پيرامون فرد است.