گزارشى از كار انجام شده روى رساله

در اين نوشتار ، بر آن بوده ايم تا گزارشى از اين رساله، انجام دهيم ؛ امّا از آن رو كه هدف از اين گزارش، ارائه جنبه هاى مرتبط اين رساله با كتاب شريف الكافى بوده است، قبل از ورود در مباحث رساله، در ضمن مقدمه اى، ابتدا مقايسه اى اجمالى بين مجامع روايى اهل سنّت و منابع حديثى شيعه با محوريت الكافى انجام داده ايم و بعد از آن، شروح نگاشته شده بر الكافى را به طور اجمالى معرفى كرده ايم. سپس دو شرح علّامه مجلسى و ملّاصدرا را با يكديگر مقايسه كرده ايم و امتيازات هر يك را بيان نموده ايم.
در گزارش از رساله نيز سعى شده است تا حدّ امكان، جنبه هاى مربوط به كتاب الكافى، پررنگ تر گردد. از اين رو، بخش هاى غير مرتبط (همچون : زندگى نامه ملّاصدرا و علّامه مجلسى كه در مقدّمه رساله آمده اند) در اين جا حذف شده اند.
شيوه تنظيم مطالب در فصل هاى گزارش نيز به گونه اى متفاوت با فصل هاى رساله آمده، بدين صورت كه مطالب دو فصل رساله در گزارش، به صورت چهار فصل ارائه شده اند، به طورى كه در فصل اوّل، تنها معناى عقل در لغت و اصطلاح بيان شده است، بر خلاف فصل اوّل رساله كه در آن، ديدگاه ملّاصدرا و علّامه مجلسى درباره معانى عقل نيز آمده بود.
در فصل دوم نيز تنها ديدگاه ملّاصدرا درباره معانى عقل و نحوه تطبيق اين معانى با روايات كتاب عقل و جهل الكافى آمده است، بر خلاف رساله كه در فصل دوم آن، ديدگاه ملّاصدرا و علّامه مجلسى در يك فصل (فصل اوّل) و تطابق با روايات، در فصل ديگرى (فصل دوم) آورده شده است. فصل سوم نيز شامل ديدگاه علّامه مجلسى درباره معانى عقل و چگونگى تطبيق اين معانى، با روايات الكافى است. فصل چهارم نيز به نقد ديدگاه هاى ملّاصدرا و علّامه مجلسى، اختصاص يافته است.
هدف از اين تغيير، آن بوده است كه اولاً، از تكرار مطالب تا حدّ امكانْ كاسته شود؛ زيرا فصل بندى رساله، به گونه اى است كه مطالب، به ناچار تكرار شده اند ؛ ثانيا، چينش مطالب، به گونه اى باشد كه خواننده، دچار سر در گمى نگردد و مطالب گذشته را از ذهنْ نبرده باشد.
لازم به يادآورى است كه مهم ترين منابع مورد استفاده در تنظيم اين گزارش، عبارت اند از:
1. صحيح البخارى ؛ 2. صحيح مسلم ؛ 3. الذريعة إلى تصانيف الشيعة (آقا بزرگ تهرانى)؛ 4. شرح ملّاصالح مازندرانى بر الكافى ؛ 5 . مقاله «ده نكته درباره شرح اصول كافى ملّاصدرا»، رضا استادى، مجله علوم حديث، شماره 13، پاييز 1378.