معناى ششم

عقلى است كه در كتاب الهيات و معرفت ربوبيت، از آن بحث مى شود و آن، موجودى است كه او را تعلّق به چيزى جز آفريننده خود (يعنى خداوند) قيّوم نيست. تمامش نور و خير است و با ظلمت و بدى، آميزش ندارد.
ملّاصدرا دو حديث از مجموع احاديث كتاب عقل و جهل را منطبق با اين معنا مى داند.
اوّل، حديث نخست از احاديث اين كتاب است كه بر اساس آن، امام باقر عليه السلام مى فرمايد:
چون خدا عقل را آفريد، از او بازپرسى كرده، به او گفت: «پيش آى!». پيش آمد. گفت: «بازگرد». بازگشت. فرمود: «به عزّت و جلالم سوگند، مخلوقى كه از تو نزد من محبوب تر باشد، نيافريدم و تو را تنها به كسانى كه دوستشان دارم، به طور كامل دادم. همانا امر و نهى، و كيفر و پاداشم متوجّه توست». ملّاصدرا در شرح اين حديث مى گويد:
اين عقل، نخستين آفريده و نزديك ترين مخلوق به خداوند و بزرگ ترين و كامل ترين آنها و دومين موجود است. دوم، حديث چهاردهم است كه مطابق اين حديث، امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
خداى ـ عزّ و جلّ ـ عقل را از نور خويش آفريد و آن مخلوق اوّل، از روحانيون است. پس به او فرمود: «پس رو!» او پس رفت. سپس فرمود: «پيش آى!». پيش آمد... .