روش‏شناسى شرح ملّا صالح مازندرانى بر اصول و روضه « الكافى » - صفحه 131

شرح ملّا صالح بر اصول و فروع «الكافى»

جايگاه شرح نگارى

شرح و بيان مراد معصومان عليهم السلام و قابل فهم كردن مطالب موجود در احاديث، مورد تأكيد عقل و نقل است، به طورى كه گفته اند: «حديثى را كه بفهمى، بهتر از روايت كردن هزار حديث است». در رابطه با شرح احاديث، ميان علما، اصطلاحاتى چون: «دراية الحديث» و «فقه الحديث» وجود دارد. دراية الحديث در اصطلاح متأخّران، به علمى گفته مى شود كه از احوال كلّى سند، اصطلاحات حديثى و شيوه هاى نقل احاديث بحث مى كند. فقه الحديث نيز به مجموعه اى از دانش هايى را مى گويند كه در پناه آن ، امكان شرح، بررسى و فهم حديث به دست مى آيد، همانند غريب الحديث، اختلاف الحديث و علل الحديث. در واقع، دانش فقه الحديث، نزديك و همانند شرح نگارى است.
شرح ملّا صالح بر الكافى ، از جمله شروح معتبر و قابل تأمّل است. الكافى، جامع سى كتاب حديثى است كه محمّد بن يعقوب كلينى، آن را در طول بيست سال جمع آورى كرد و شامل مباحث اعتقادى، اخلاقى، فقهى و قرآنى است. ملّا صالح، در ابتدا بر تمام ابواب الكافى حاشيه مى زند و سپس به شرح آن مى پردازد.
البته يادآورى اين نكته لازم است كه آنچه اكنون در دست ماست، فقط بخش اصول و روضه الكافى است و شرح ملّا صالح بر فروع الكافى ، به دست ما نرسيده است. برخى هم بر اين باورند كه وى را به دليل نداشتن علم و اجتهاد لازم ، از شرح بر فروع الكافى منع كرده اند؛ ولى طبق شواهد و تصريح شارح در مقدّمه ، مبنى بر «شرح جميع ابواب الكافى» به دست مى آيد كه ايشان فروع الكافى را نيز شرح داده اند؛ ولى به دست ما نرسيده است.

صفحه از 178