گزيده فصل اوّل

محمّد بن يعقوب كلينى رازى، در نيمه دوم قرن سوم و اوايل قرن چهارم هجرى مى زيسته است و احتمال دارد اواخر زندگى امام حسن عسكرى عليه السلام را نيز درك كرده باشد. درباره موطنِ كلينى، تمام اقوال دلالت دارند كه او در روستاى كُلَين، واقع در 38 كيلومترى جنوب غربى شهررىِ كنونى به دنيا آمده است. فقها و محدّثان بزرگى از كُلين برخاسته اند.
كلينى، در خانواده اى كه اهل علم بودند، به دنيا آمد. پدرش يعقوب بن اسحاق، از عالمان معروف آن ديار بوده است. وى پس از استفاده كامل از محضر علمى پدر و دايى اش، براى ادامه تحصيل، راهى رى شد. رى، در آن زمان، يكى از بزرگ ترين شهرهاى ايران به شمار مى رفت. كلينى، سپس راهى قم شد و از محضر بزرگانى چون : احمد بن محمّد بن عيسى اشعرى و احمد ابن ادريس قمّى ـ كه از محدّثان بزرگ و مشهور زمان خود محسوب مى شدند ـ ، بهره برد و پس از آن، راهىِ سفرى طولانى شد و هر جا محدّث يا راوى حديثى كه از اهل بيت عليهم السلام روايت مى كرد، مى يافت، به فراگيرى حديث از محضر وى مى پرداخت. كلينى، در سفر طولانى اش ، به بغداد ـ كه در آن زمان، مركزى علمى جهان اسلام به شمار مى رفت ـ ، وارد شد و در آن جا به تحصيل خود ادامه داد. وى پس از مدّتى به رى باز گشت و در آن جا پيشوايىِ شيعيان را بر عهده گرفت. در همين دوره بود كه بنا به گفته خودش به درخواست برادرى دينى، به نگارش الكافى مبادرت ورزيد.
درباره مورد مشايخ و استادان كلينى، اطّلاع دقيقى در دست نيست؛ ولى آنچه مسلّم است، اين كه بيشترين روايات را از دو تن از ايشان، يعنى على بن ابراهيم قمى، صاحب تفسير القمّى (7068 روايت) و محمّد بن يحيى عطّار (5073 روايت) نقل كرده است.
پس از آن، پژوهشگر محترم، نام برخى ديگر از اساتيد كلينى و نيز بعضى شاگردان او را آورده است.
نكته قابل توجّهى كه بايد در مورد كلينى دانست، اين كه وى، علاوه بر تبحّر در زمينه حديث، در علومِ ديگر نيز توانا بوده و آثار و تأليفاتى داشته است ؛ ولى متأسّفانه از مصنّفات وى، تنها نامى باقى مانده است و تنها اثرِ موجود وى ، كتاب شريف الكافى است.