مقدّمه

پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و شهادت يازده جانشين آن حضرت، آخرين خلف صالح رسول خدا صلى الله عليه و آله در فضايى نظامى و خفقان، در حالى متولّد شد كه پدر گرامى ايشان، مجبور شد تولّد امام دوازدهم را حتّى از دوستان و ياران نزديك خود مخفى كند؛ زيرا خليفه عباسى، قابله هايى را مأمور يافتن و تحويل فرزند امام حسن عسكرى عليه السلام كرده بود؛ امّا به لطف الهى، امام دوازدهم، دور از چشم عمّال حكومتى، متولّد شد و در پنهان، در دامان مادر بزرگوارش پرورش يافت. امام عصر عليه السلام در پنج سالگى، زمان شهادت پدر بزرگوارش فقط هنگام خواندن نماز، بر جسد مطهّر امام حسن عليه السلام در مقابل ديدگان ظاهرى مردم، آشكار شد و به خاطر حفظ جانش از شرّ عمّال حكومت عباسى، به صورت مخفى و تنها با تماس با نمايندگان خاص، فعّاليت مى كرد. امام زمان(عج) در مدّت هفتاد سال كه در غيبت صغرا بود، به وسيله نواب خاص خود، با دوستداران و شيعيان خود مرتبط شده و احكام خداوند را از اين طريق، به تشنگان فقه آل محمّد مى رساند. در شرايطى كه غيبت ظاهرى امام عليه السلام از يك طرف و وجود جوّ فتنه و خفقان از طرف ديگر، باعث شده بود كه خلأ احكام دين براى مسلمانانِ تشنه فقه محمّد و آل محمّد احساس شود.
در همين راستا، علما و فرهيختگان، گام هاى مهمّى برداشتند. در فقه شيعه، «كتب اربعه» نوشته شد و در ميان اهل سنّت، كتب «صحاح» تنظيم شد .
در ميان علماى شيعه، نخستين گام گسترده در حوزه گردآورى احاديث اهل بيت عليهم السلام را مرحوم كلينى برداشت. در ميان اهل سنّت نيز اولين گام را بخارى برداشت. دغدغه هر دو محدّث، جمع آورى احاديث و جداكردن احاديث صحيح از غير صحيح بوده است. در اهمّيت اين دو اثر، همين بس كه اكنون پس از گذشت بيش از دوازده قرن و تأليف آثار متعدّد از طرف هر دو فرقه، هنوز اين دو اثر، جايگاه خود را حفظ كرده اند.
آنچه از نظر مى گذرانيد، گزارشى است از يك پايان نامه كه به صورت تطبيقى و تحليلى، به اين دو اثر با ارزش پرداخته است.
اين نوشته، از سه بخش تشكيل شده است: در بخش اول، اشاره اى شده است به شخصيت كلينى و بخارى و آثار اين دو محدّث سرشناس.
در بخش دوم، به گزارش پايان نامه پرداخته ايم و بخش پايانى را به مواردى از نقاط قوّت و ضعف پايان نامه اختصاص داده ايم.
قابل ذكر است كه اوّلاً بناى ما بر اختصار بوده است؛ ثانيا، در بخش گزارش، تنها به اختصار مطالب پايان نامه بسنده شده است و از اظهار نظر، چشم پوشى شده است و ثالثا، در پاورقى ها سعى شده است كه به خاطر حفظ اختصار، به حداقل آدرس ها اكتفا گردد.