فصل دوم: بخارى و كتاب «صحيح البخارى»
در اين جا به سير تاريخى و شرايط سياسى ـ اجتماعى دوران حيات بخارى مى پردازيم.
الف. بخارا
1. حكّام
بناى اوليه اين شهر، به افراسياب برمى گردد. در دوران هاى مختلف تاريخ، شاهان بسيارى براى دستيابى به اين شهر، جنگ هاى خونينى به راه انداختند. يك بار سپاه عبيد اللّه بن زياد، با وحشيگرى و خشونت به آن جا حمله كرد و سرانجام، قتيبة بن مسلم باهلى، شهر را به سال 89 ق، تسخير كرد. در مورد حكّام بخارا بايد گفت كه فقط در سال 261 ق، به زير فرمان سامانيان درآمد؛ زيرا اوّلاً تابعيت كامل و نهايى ماوراء النهر، از حكومت اسلامى در اين عهد بود و ثانيا اوّلين فرمانروايان سامانى، سمرقند را به عنوان مركز حكومت خود انتخاب كردند و توجّه چندانى به بخارا نداشتند.
در مورد خلفاى عبّاسى معاصر بخارى، بايد گفت كه محمّد امين، فرزند هارون الرشيد (ششمين خليفه عباسى) در سال 198 ق، اوّلين خليفه هم زمان بخارى است و پس از او، به ترتيب: مأمون، معتصم، واثق، متوكّل، منتصر، مستعين باللّه ، معتز، المهتدى، و احمد بن متوكّل.