د. نقل به معنا

بخارى، از نقل به معنا در روايات، پروايى نداشت ، به طورى كه خودش مى گويد: احاديث بسيارى را در يك شهر مى شنيدم و در شهر ديگر مى نوشتم.
در جايى از وى سؤال كردند كه آيا اين حديث ها كامل نوشته شده اند؟ بخارى در جواب، ساكت شد و چيزى نگفت. ابن حجر، اين كار بخارى را موجب بروز خطاهايى از وى در هنگام نقل احاديث مى داند و مواردى از خطاهاى وى را آورده است كه از جمله مى توان به «تكرار روايت، با اختلاف در الفاظ روايت» اشاره كرد. اين، در حالى است كه بزرگان شيعه، همواره بر حفظ الفاظ روايات، تأكيد داشته اند. به عنوان مثال، امام حسن عليه السلام بر نوشتن عين متن روايات، تأكيد فرموده است. كلينى هم با داشتن دغدغه حفظ عين الفاظ روايات، به جمع آورى روايت اقدام كرده كه هم عصر بودن وى با امام عليه السلام بهترين كمك او بوده است.

ه . انتساب كتاب به نويسنده آن

نقطه قوّت ديگر الكافى، اين است كه شواهد و قرائن، گوياى اين است كه الكافى را توسط شخص مرحوم كلينى نوشته است و دليلى بر خلاف آن نداريم، در صورتى كه اين مسئله در مورد بخارى، صادق نيست. به عنوان نمونه، ابراهيم بن احمد مستملى مى گويد:
من از روى نسخه اصلى صحيح البخارى كه پيش فربرى بود، نسخه اى استنساخ كردم. در آن نسخه، چيزهايى ديدم كه كامل نوشته نشده بود و چيزهايى ديدم كه اصلاً نوشته نشده بود. ما بعضى از اينها را به بعضى ديگر اضافه كرديم. اين مطلب، گوياى اين است كه صحيح البخارى را ديگران تنظيم، تكميل و پاك نويس كرده اند. به علاوه اين كه كتابى با اين آشفتگى از بخارى، با آن حافظه و ذكاوت بسيار، بعيد مى نمايد.