عقل در «الكافى»

لعيا اللّه بداشتى

چكيده

در منابع اسلام و در انديشه شيعى، «عقل» از جايگاه بلندى برخوردار است. يكى از آثار مهم حديثى ـ كه از منابع معتبر و دست اوّل شيعه به حساب آمده و اكثر احاديث آن را محدّثان شيعه، صحيح و حسن دانسته اند و مستند فكرى خويش در اصول اعتقادى قرار مى دهند ـ كتاب شريف الكافى است كه آن را عالم برجسته و مورد اطمينان (ثقه) شيعه، ثقة الإسلام محمّد بن يعقوب كلينى، گردآورى كرده است. وى در اين كتاب، باب اوّلش را به شناخت عقل و جايگاه آن در معرفت نظرى و حكمت عملى اختصاص داده است و حتّى آن را بر كتاب ايمان، مقدّم داشته است؛ چرا كه پايگاه ايمان، مخاطب خداوند و مدار ثواب و عقاب در شريعت اسلام، عقل است. در اين مقاله، معناى عقل، حجّيت، مراتب و ثمرات عقل، از جنبه حكمت نظرى و حكمت عملى، با تكيه بر احاديث شريف الكافى، بررسى شده است.
كليدواژه ها: عقل، عقل عملى، عقل نظرى، كلينى، الكافى.