الف . راه هاى كسب معرفت

بنا بر روايات كتاب العقل و الجهل ، راه هاى كسب معرفت ، عبارت اند از :

1 . تفكّر

در روايات ، تفكّر به عنوان دليل عقل ، دانسته شده است :
دليل العقل التفكّر . بنا بر اين ، يكى از راه هاى بهره مندى از عقل ، تفكّر است كه در برخى روايات ديگر ، از آن به عنوان زنده كننده انسان ، ياد شده است .
البته با اين كه در اين روايات ، بر تفكّر، تأكيد فراوانى شده است، امّا نحوه تفكّر، بيان نشده و اين را مى توان به حساب فطرى بودن روش تفكّر در انسان دانست .

2 . تعلّم

علم آموزى يا تعلّم ، در روايات كتاب العقل و الجهل ، مورد تأكيد فراوان قرار گرفته است و عقل ، همراه دائمى علم ، معرّفى شده است . ضرورت تعليم و تعلّم در اين روايات را مى توان در اين عبارات يافت : «انسان عاقل، هدايتگرى و نورانيّت را در علم مى بيند» . «اگر انسان ، عقل خود را به علم نيارايد ، از عقل ، نفعى نمى برد» . «انسان عاقل ، تنها راه براى آگاهى از اوامر و نواهى الهى را علم مى داند» . همچنين در بخشى از روايتى به نقل از هشام ، درباره پيامبران ، چنين آمده است :
أعْلَمُهم بِأمرِ اللّه أحْسَنَهُمْ عقلاً .
آن كه از جهت عقل ، بالاتر است ، داراى علم بيشترى است .
درباره علم آموزى ، چند نكته از روايات ، برداشت مى شود :
نكته اوّل . هر انسانى كه در مسير علم آموزى قرار گرفت ، بايد از استاد عالمى كه داراى شرايط خاصّ است ، بهره گيرد . نكته دوم . هر علمى براى انسان ، مطلوب و مفيد نيست و انسان ، بايد به دنبال علومى برود كه موجب رشد و تعالى او مى گردند ، از جمله علومى كه مفيد نيستند ، علمى است كه از اساتيد غير الهى آموخته شود . نكته سوم . ميزان تعليم و تعلّم ، بستگى به مرتبه كمال عقل جوينده دانش و ميزان درك او دارد ، و معلّم الهى در اين زمينه ، قصورى ندارد .