2 . زهد و دورى از دنياطلبى

از ويژگى هاى ديگر انسان عاقل كه در روايات بدان اشاره شده ، زُهد ، دورى از دنياطلبى و قناعت است . امام كاظم عليه السلام در روايت دوازدهم كتاب العقل ، با استشهاد به آيه اى از قرآن مى فرمايد كه خداوند ، عاقلان را به آخرت ، ترغيب نموده و دنيا را غيراز لهو و لعب ، ندانسته است .
سپس ، يكى از اوصاف انسان عاقل را زهد در دنيا و رغبت به آخرت ، برشمرده و دو استدلال براى اين سخن ، آورده است :
اوّل ، انسان عاقل ، دنيا و آخرت را با يكديگر مقايسه كرده ، در مى يابد كه بايد رنج و زحمت يكى از اين دو را به دست آورد و نتيجه مى گيرد كه ماندگارترين را طلب كند . به همين سبب ، آخرت را بر مى گزيند و دنيا را رها مى كند .
دوم ، انسان عاقل مى داند كه دنيا ، طالب اوست ؛ يعنى رزق و روزى او در هر حال ، به او خواهد رسيد و از سوى ديگر ، دنيا ، مطلوب اهل دنياست و آخرت نيز طالب وى و تمام انسان هاست و در نهايت ، روزى بايد راهىِ آخرت گردد .
پس هم رزق دنيا و هم اَجل آخرت ، هر دو به دنبال وى اند و اگر به كسب روزىِ دنيا مشغول گردد ، از آخرت ، باز مى ماند ؛ ولى اگر مشغول آخرت شود ، روزىِ دنيا به وى خواهد رسيد . پس تمام تلاش خود را صرفِ آخرت مى كند . در كنار زهد ، در روايات ، دو صفت اخلاقى ديگر نيز مطرح شده اند كه عبارت اند از :
الف . ترك اُمور غير ضرور در دنيا . چنان كه در روايت آمده:
إنّ العُقلاء تَركوا فضول الدنيا فكيف الذنوب . ب . قناعت . درباره قناعت ، در روايت بيست و پنجم ، آمده است :
مَنْ عَقَلَ قَنَع بما يكفيه وَ مَن قَنَع يَكفيه استغنى ؛ شخص عاقل ، به مقدار كفايتش قانع است و هر كه به مقدار كفايتش قانع باشد ، بى نياز است .