3 . بخشش و كَرَم

از ديگر كاركردهاى اخلاقى عقل ، بخشش و كَرَم است كه در روايات ، به دو معنا آمده است :
الف . به معناى برآوردن نيازها و حوائج ديگران ؛
ب . زندگى كريمانه داشتن و با گذشت بودن ؛ يعنى انسان ، نه تنها به ديگران ، ضرر و زيانى نمى رساند ، بلكه در تلاش است تا به ديگران ، خدمت كند .

4 . راستى و صدق

صداقت و راستى ، از ديگر كاركردهاى اخلاقى عقل است كه در دو بُعد عمل و گفتار ، در روايات ، مطرح شده است . در بُعد عملى ، رفتار و تعامل انسان عاقل با ديگران ، برخوردى صادقانه و بدون حيله و نيرنگ است ، بر خلاف جاهل كه حيله گر است:
الجاهل فتور . در بُعد گفتار نيز از روايت به دست مى آيد كه شخص عاقل ، هرگز دروغ نمى گويد ، هر چند مطابق ميل و خواسته اش باشد :
يا هشام! إنّ العاقل لا يكذِب و إن كانَ فيه هواه .