بعضى از تحقيقات انجام يافته درباره «الكافى»

اجزاى اصول ، فروع و روضه الكافى ، در هشت مجلّد به دفعات ، چاپ و منتشر شده اند و حدود پنجاه كتاب ، با عناوين : شرح ، حاشيه ، ترجمه ، بررسى اسناد و... در باره الكافى نوشته شده است كه چهار شرح ، امتيازات بيشترى دارد .
1 . شرح اُصول الكافى ، اثر ملّا صدرا ،
2 . الوافى ، نوشته ملّا محسن فيض كاشانى ،
3 . مرآة العقول ، نوشته علّامه محمّدباقر مجلسى كه آخرين و كامل ترين شرح است ،
4 . شرح ملّا صالح مازندرانى . نويسنده ، در بخش دوم ، در سه فصل ، به ديدگاه هاى مختلف در ارزيابى روايات كتب اربعه ، پرداخته كه روايات كتب اربعه را در نگاه افراط گرايانه ، تفريط گرايانه ، و معتدل و واقع بينانه ، مورد بحث و بررسى قرار داده است .
در فصل اوّل ، در دو باب ، نظريه قطعيّت صدور تمام روايات كتب اربعه و نيز نظريه صحّت و حجيّت تمام روايات كتب اربعه ، بررسى شده است .
در مقدّمه باب اوّل ، تحقيق شيعه درباره روايات كتب اربعه و اعتبار آنها در چهار ديدگاه ذيل ، خلاصه شده است :
1 . قطعى الصدور بودن تمام روايات كتب اربعه ؛
2 . حجّت و معتبر بودن تمام آنها ؛
3 . مورد اشكال يا فاقد شرايط حجيّت بودن آنها ؛
4 . واجد شرايط حجيّت بودن گروه خاصّى از آنها .
دو ديدگاه اوّل ، به لحاظ زياده روى ، از حدّ اعتدال خارج شده ، در كتب شيعه ، به نظريّه هاى افراطى ، معروف گرديده است و نويسنده ، اين دو نظريه را در فصل اوّل در دو باب جداگانه ، با عنوان ديدگاه هاى افراط گرايانه ، مورد بحث و بررسى قرار داده است .
همين طور ديدگاه سوم ، به لحاظ قلّت و ضعف (سخت گيرى در ارزش گذارى) ، از حدّ اعتدال ، خارج شده ، نظريّه تفريطى معرّفى شده است ؛ چون طريقه عمل به خبر ، به عقل و عقلا موكول شده است و عقلا در امور خود ، به هر خبرى كه موجب اطمينان باشد ، عمل مى كنند . پس اين نظريه ، با شيوه عقلايى مشهور ، انطباق ندارد . اين نظريه در فصل دوم ، با عنوان ديدگاه تفريط گرايانه ، مورد بررسى قرار گرفته است .
امّا ديدگاه چهارم ، يعنى نظريه اى كه منطبق با طريقه عقلاست و افزون بر روايات صحيح ، روايات حَسَن ، ثِقِه و بلكه موقوف الصدور را نيز مشمول ادلّه خارجى معتبر دانسته و بسيارى از روايات كتب اربعه را قابل عمل دانسته ، نسبت به ديدگاه هاى ذكر شده، در حدّ اعتدال است كه نويسنده ، در فصل سوم مقاله ، تحت عنوان «ديدگاه معتدل» ، به آن پرداخته است .
مؤسّس مسلك اخباريّه ، محمّدامين استرآبادى و به تبع او عدّه اى از علماى اخبارى ، تصريح كرده اند كه تمام اخبار كتب اربعه شيعه ، قطعى الصدور هستند و براى اثبات مدّعاى خود ، وجوه و شواهدى را ذكر نموده اند كه مورد نقد و بحث محقّقان شيعه ، واقع شده است و نويسنده ، در فصل اوّل ، اين اقوال را مرور كرده و بعد ، مهم ترين ادلّه آنان را مورد بررسى قرار داده است .