اسناد ويژه «كافى» در «وسائل الشيعة» - صفحه 150

نسخه هاى موجود از أمالى شيخ در گوشه و كنار جستجو گردد و بر مبناى كامل ترين نسخه موجود و با بهره گيرى از نقل هاى مرحوم مجلسى در بحار الأنوار ، چاپ كامل ترى از اين مصدر مهم حديثى شيعه ، عرضه گردد .
از ديگر كتاب هايى كه اختلالاتى در لابه لاى نسخه چاپى آن ديده مى شود ، كتاب علل الشرائع شيخ صدوق است كه البته در نقل وسائل الشيعة و بحار الأنوار هم اين اختلال باقى مانده است . نياز به بررسى جدّى نسخه هاى خطّى علل الشرائع براى يافتن نسخه صحيح آن ، احساس مى گردد . ۱
در اين جا نكته مهمى را يادآور مى شويم كه در بازسازى يا كامل سازى مصادر پيشين ، از آن نبايد غفلت ورزيد . در مصادر متأخّر ، گاه اشتباهاتى در تشخيص مصدر اصلى حديث يا مؤلّف آن ، صورت گرفته كه ناشى از اشتباه مؤلّف يا تحريف نسخه موجود مصدر متأخّر است .
به عنوان نمونه ، در كتاب تأويل الآيات ، احاديث چندى از كتاب غيبت شيخ مفيد نقل شده كه با توجّه به در دست نبودن كتاب غيبت شيخ مفيد ، بسيار جالب توجّه بوده و در نگاه نخستين ، به نظر مى رسيد كه با اين نقل ها مى توان قسمتى از اين كتاب را

1.در باب ۱۲۹ از جلد دوم علل الشرائع ، چهار روايت نقل شده كه اختلال آشكارى در اسناد آن رخ داده و به نظر مى رسد كه هر چهار روايت از تهذيب الأحكام شيخ طوسى به حاشيه علل الشرائع و از حاشيه علل الشرائع ، با تصرّفاتى ، به متن آن راه يافته است (ر.ك: تهذيب الأحكام : ج ۴ ، ص ۸۲ و ۸۳) . اين احاديث ، در وسائل الشيعة ، ج ۹ ، ص ۳۳۴ ، ذيل ح ۱۲۱۶۰ و ۱۲۱۶۲ و ص ۳۳۵ ، ذيل ح ۱۲۱۶۳ و ص ۳۳۶ ذيل ح ۱۲۱۶۵ و بحار الأنوار ج ۹۶ ، ص ۱۰۵ ، ح ۴ به بعد ، با همان اختلالات ، نقل شده اند. در باب ۳۲۶ از همين جلد دوم علل الشرائع ، در روايت پنجم تا نوزدهم (به جز روايات ۱۲ و ۱۳) اسناد احاديث ، اشكالات روشنى دارد ، ارسال يا سقط در تمام اين اسناد ديده مى شود كه ظاهرا از غلط نسخه ، ناشى شده است . اين احاديث ، با همين شكل محرّف در وسائل الشيعة و بحار الأنوار نقل شده اند . ر . ك . وسائل الشيعة ، ج ۲۸ ، ص ۲۲۵ ، ذيل ح ۳۴۶۱۶ و ص ۲۲۳ ، ح ۳۴۶۰۹ و ص ۲۲۲ ، ح ۳۴۶۰۷ و ص ۲۲۵ ، ح ۳۴۶۱۷ و ص ۲۲۷ ، ح ۳۴۶۲۰ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۹ ، ص ۱۵۵ ، ح ۴ ـ ص ۱۵۷ ح ۹ و ص ۱۱۸ ، ح ۱۰ و ص۳۷، ح ۱۳ و ص ۴۲ ، ح ۲۴ و ص ۳۸ ، ح ۱۷ و ص ۳۷ ، ح ۱۴ و ص ۲۰۳ ، ح ۱ و ص ۹۳، ح ۱.

صفحه از 236