سند دوم در برنامه ، به دو سند زير تبديل مى شود :
1 . (تحويل) عدّة من اصحابنا (تعليق) عن احمد بن محمّد بن خالد (ضمير غير عادى) عن ابن محبوب . ...
2 . (تحويل) محمّد بن يحيى ، عن احمد بن محمّد بن عيسى (تعليق) عن ابن محبوب ....
ه . سند اشاره اى
حذف تمام يا قسمتى از آغاز سند به اتكاى اسناد قبل و اشاره بدان با عباراتى نظير : «بهذا الاسناد» .
در برنامه دراية النور ، قسمت محذوف را به سند افزوده ، با علامت «اشاره» در پايان قسمت اضافه شده ، از اصل سند ياد كرده ايم :
مثال : ـ محمّد بن يعقوب عن عدّة من اصحابنا ، عن احمد بن ابى عبد اللّه عن موسى بن القاسم عن صفوان عن زرارة عن ابى عبد اللّه عليه السلام .
ـ و بهذا الاسناد عن زرارة عن ابى عبد اللّه عليه السلام . ۱
سند برنامه
محمّد بن يعقوب عن عدّة من اصحابنا عن احمد بن ابى عبد اللّه عن موسى بن القاسم عن صفوان (اشاره) عن زرارة عن ابى عبد اللّه عليه السلام .
در پايان اين فصل ، لازم به ذكر مى دانيم كه مؤلّفان جوامع حديثى يا معجم هاى رجالى ، معمولاً نيازمند اعمال روشى خاص در برخورد با اسناد ويژه هستند كه اين روش ، بر مبناى فهم آنها از چگونگى اين اسناد شكل مى گيرد . مثلاً در كتاب معجم رجال الحديث ، مبناى تعيين طبقه راويان ، معرّفى راوى و مروى عنه ايشان است ، و اين امر ، نيازمند شناخت اسناد تحويلى ، تعيين مرجع ضمير ، تعيين مشارٌ اليه اسناد
1.وسائل الشيعة ، ج ۲ ، ص ۱۰۱ ، ح ۱۶۱۱ و ص ۱۰۲ ، ح ۱۶۱۲ .
