اسناد ويژه «كافى» در «وسائل الشيعة» - صفحه 230

اوّل : در سند دوم به نام على بن محمّد ، عبارت «بن عبد اللّه » افزوده شده است . توجيه اين تفاوت ، دشوار نيست . گويا برخى از مراجعان به سند ، به گمان اين كه مراد از على بن محمّد در سند كافى ، على بن محمّد بن عبد اللّه است ، عبارت «بن عبد اللّه » را براى روشن ساختن اين عنوان ، به عمد يا ناخودآگاه افزوده اند يا اين عبارت در حاشيه ، افزوده شده و سپس به گمان اين كه از متن افتاده است ، به متن ضميمه شده است .
البته ما در جاى خود گفته ايم كه مراد از على بن محمّد در آغاز اسناد كافى ، غالبا على بن محمّد علّان كلينى ـ دايى مؤلّف ـ است ، بويژه در هنگام روايت از سهل بن زياد ؛ زيرا علّان كلينى ، يكى از افراد «عدّة من اصحابنا» است كه از سهل بن زياد روايت مى كنند .
دوم : در سند دوم «محمّد بن يحيى» قبل از محمّد بن الحسين به سند افزوده شده است .
سوم : در اين سند ، پس از واو عطف ، «عن» و پس از سهل بن زياد ، «جميعاً» به سند اضافه شده است .
چهارم : در سند سوم ، راوى از سهل بن زياد ، تنها يك نفر (على بن محمّد بن عبد اللّه ) دانسته شده ، با اين كه به حسب ظاهر ، اين سند ، معلّق به قبل و راوى از سهل بن زياد ، محمّد بن الحسين و على بن محمّد است .
اين سه تفاوت نقل وسائل الشيعة با اسناد كافى ، نشانگر فهم خاصّ صاحب وسائل نسبت به اين اسناد است . شيخ حرّ عاملى ، با ديدن نام محمّد بن الحسين ، آن را بر محمّد بن الحسين بن ابى الخطّاب ـ كه راوى دوم سند اوّل است ـ تطبيق كرده است . در نتيجه ، محمّد بن الحسين را راوى از على بن مهزيار دانسته است ؛ زيرا ابن ابى الخطّاب ، معاصر سهل بن زياد است و راوى از سهل نيست ؛ بلكه هر دو از راويان على بن مهزيار هستند . بنا بر اين ، صاحب وسائل ، سند دوم را معلّق به قبل و عطف

صفحه از 236