مصاحبه با آية اللّه‏ العظمى لطف اللّه‏ صافى گلپايگانى - صفحه 259

همچنين تبويب كتاب الكافى و اين ترتيبى كه ايشان براى كتاب در نظر گرفته، يا الهام است يا حاكى از فكر بلند وى است . اوّل، كتاب عقل و جهل است . يعنى وقتى مى خواهيم وارد اين مطالب بشويم، بايد از عقل، از آن كه مى فهمد و تشخيص مى دهد ، وارد شويم و حجيّت عقل را بررسى كنيم . بعد ، فضيلت علم ، توحيد و ... را بيان مى كند و اين ، علامت اين است كه ايشان در اين امور ، داراى بصيرت فوق العاده اى بوده است و در آن زمان ، كم نظير و شايد هم بى نظير بوده است .
بنا بر اين، الكافى و تبويب آن، معرّف شخصيت كلينى است . به فكر هر كسى نمى رسد كه براى اوّلين بار چنين كتابى بنويسد . ايشان مى نويسد و ديگران، از او اقتباس و تقليد مى كنند .
جنود عقل و جهل كه كلينى در كتاب عقل و جهل آورده ، خيلى با اهمّيت است. در زمان ما هم بعضى از علماى علم جديد بر آن، شروحى نوشته اند ، مانند دكتر عبدالحسين ميرسپاسى ، كه كتابى دارد به نام روان پزشكى كه شرح روايت جنود عقل و جهل است . دكتر ميرسپاسى، با تخصّص خودش ثابت مى كند كه اين جنودى را كه براى عقل فرموده اند ، همگى دلالت بر عقلانيت اشخاص مى كنند و هر كسى كه اينها را داشته باشد، علامت اين است كه عاقل است و جنود جهل، مانند حسد و تكبّر، علامت نقص عقل است . ايشان متخصّص است و در شرح اين روايت، كتاب بزرگى نوشته است .
يكى از مطالبى كه درباره شخصيت كلينى، كتاب الكافى و اسناد آن، در درس هايم تذكّر داده ام، اين است كه اگر چه اين احاديث را مثل مرحوم مجلسى رحمه الله در مرآة العقول ، به صحيح، حسن ، مجهول، موثوق عليه و ... تقسيم كرده اند ، امّا اين اصطلاحات، نسبت به اتقان و صحّت خود الكافى، اثرى ندارند .
مآخذ و مصادرِ در اختيار كلينى، همه از مصادر مورد اعتماد ، معروف و شناخته شده بوده اند . آن موقع، اين طور رسم بوده است كه اگر از كتابى، حديثى را نقل

صفحه از 265