مرحوم كلينى از گذشتگان تقليد نكرده است ؛ بلكه نو آور بوده و الكافى در مقايسه با همه اين كتاب ها و امثال آنها از ويژگى خاصى برخوردار است .
مرحوم كلينى ، با آشنايى كاملى كه از مكتب اهل بيت عليهم السلام و اسلام ناب داشته ، الكافى را با كتاب عقل ، آن هم با عنوان «عقل و جهل» نه «جهل و علم» آغاز مى كند و سپس كتاب علم را مطرح مى نمايد . اين روشن فكرى و روشنگرى را بايد به آن بزرگوار ، جدّا تبريك گفت .
شما ببينيد تفاوت ره ، از كجاست تا به كجا! مرحوم علّامه شعرانى ، از يكى از محدّثان معروف اهل سنّت نقل مى كند كه او گفته : «همه احاديث عقل ، جعلى و موضوع است» ـ بنده هم ظاهرا در تذكرة الموضوعات ديده باشم ـ ؛ امّا شيخ كلينى ، با افتخار تمام ، آغاز كتاب را عقل و جهل قرار مى دهد .
الكافى ، باب بندى و ترتيبى منطقى و قابل قبول دارد ؛ اوّل معارف ـ كه شامل توحيد و مسائل مربوط به بارى تعالى ، نبوّت ، امامت و ويژگى هاى امامان و تراجم مختصر آنهاست ـ ، سپس اخلاق و فقه ـ كه عبارت است از : عبادات ، معاملات و ... ـ .

مرحوم ثقة الإسلام كلينى ، از چه مصادر حديثى اى استفاده كرده است ؟ چه تعداد از آنها موجود است و چه تعدادى از آنها را مى توان بازسازى كرد؟

جاى ترديد نيست كه كلينى رحمه الله از كتب و اصول اصحاب ائمّه عليهم السلام كه در اختيار داشته ، بهره برده است و شايد در طول بيست سالى كه تأليف اين كتاب به طول انجاميده ، در صدد به دست آوردن و گردآورى آنها بوده است .
در آن زمان ، اين طور موسوم بوده كه روايات ثبت شده در هر كتاب ، اصل ، نسخه و رساله را به خاطر اين كه از مؤلّف ، بى واسطه يا با واسطه ، اجازه نقل داشته اند ، از راوى و راويان نقل مى كرده اند ، نه اين كه به كتاب او نسبت دهند . البته موارد نادرى ديده مى شود كه از كتاب ، نقل مى كنند يا به آن نسبت مى دهند . در الكافى هم جز موارد