مصاحبه با آية اللّه‏ رضا استادى - صفحه 302

از بهترين اين شروح ، مرآة العقول علّامه مجلسى است كه شرح همه الكافى است . البته شرح ملّا خليل قزوينى هم بر تمام الكافى است ، با اين تفاوت كه شرح ملّا خليل ، در حدّ ترجمه و برخى يادآورى هاى ادبى و ... است ؛ امّا شرح علّامه مجلسى ، بالنسبه ، علمى و تحقيقى است .
شرح ملّا صالح مازندرانى ، شامل اصول و روضه و همسنگ شرح علّامه مجلسى است و نيز از منابع و مصادر شرح علّامه مجلسى رحمه الله نيز بوده است .
شرح مرحوم ملّا صدرا ، شرح بخشى از اصول الكافى است كه از جهتى ، بر شروح ديگر برترى دارد ؛ گرچه يكى از علماى سده دوازدهم در شرح خود بر الكافى ، بيشتر مبانى و مطالب شرح ملّا صدرا را به عقيده خود نقد و رد كرده است .
علّامه شعرانى ، در حاشيه بر شرح مازندرانى (كه اين حاشيه ، گواه مقام عظيم علمى آن مرحوم است) مى فرمايد كه : شرح مازندرانى ، بر آن بخشى از الكافى كه ملّا صدرا هم شرح كرده و در اختيار او بوده ، با بقيه شرحش ، تفاوت چشمگيرى دارد . شرح ملّا صدرا از منابع مازندرانى ، مجلسى و ديگران بوده است .
به نظر بنده ، با اين كه برترى برخى از شرح ها بر برخى ديگر ، جاى ترديد ندارد ، امّا هيچ كدام ، ما را از بقيه ، بى نياز نمى كند و همه شروح بايد چاپ و منتشر شوند و محقّقان بايد به همه آنها رجوع كنند ؛ زيرا ممكن است كه در هر كدام ، نكته اى باشد كه مورد غفلت ديگران بوده است ، هر چند تكرارى بودن بسيارى از قسمت ها در شروح و حواشى هم قابل انكار نيست .

چه پژوهش ها و فعاليت هايى در مورد اين كتاب شريف و عمومى سازى آن ، لازم است كه انجام شود ؟

پژوهش هاى فراوانى بويژه در مورد اصول الكافى و نيز همه الكافى انجام شده است . مانند : اعراب گذارى ، ضبط نام و نسبت هاى راويان ، تنظيم معجم الفاظ ،

صفحه از 302