مى شود. نوع كتاب كلينى، غير از كتاب هاى ديگر است. اين فرق بين الكافى و كتاب هاى ديگر است كه بعدا خواهم گفت كه آنها همه فقه است.
كلينى، بعد از اين دو مسئله، «كتاب التوحيد» را مطرح مى كند. توحيد و استدلال هايى كه ائمّه بر توحيد كرده اند، خيلى مهم است. بعد از اين، «كتاب الحجة» است، درباره امامت و صفات ائمّه و كمالاتشان ـ كه از همه، مفصل تر است ـ . جلد اوّل الكافى، اين چند كتاب است: العقل و الجهل، العلم، التوحيد و الحجّة. بعد از اينها وارد اخلاقيات مى شود. امّا اخلاقيات را به تبع روايات، با عنوان كتاب «الإيمان و الكفر»، مطرح كرده است؛ چون تمام صفات خوب، فرع ايمان است و روايتى هم نقل مى كند و تمام صفات بد، فرع كفر است.
جلد دوم كتاب الكافى، در بين كتاب هاى شيعه و اهل سنّت نظير ندارد. عجيب اين است كه اين تركيب بديع را مجلسى نيز اخذ كرده و كتابش را با عقل و جهل، علم و توحيد شروع كرده است. فيض كاشانى هم كه كتب اربعه را جمع كرده، باز همين ترتيب را رعايت كرده و آنچه در الوافى در باب ايمان و كفر يا عقل و جهل آورده، همه از الكافى است؛ چون آن سه كتاب ديگر، اين باب ها را ندارد. تهذيب الأحكام كه موضوعش فقه است؛ كتاب من لايحضره الفقيه هم آن اواخرش اخلاقيات دارد. ابتكار كلينى در نظم و ترتيب كتابش، فوق العاده مهم است و يكى از امتيازات الكافى است.
آقاى حسين على محفوظ، شش امتياز براى الكافى ذكر كرده است ؛ ولى من هشت امتياز را گفته ام.
ايشان، تحت عنوان «مزيّته» گفته است:
خصائص الكافى التى لا تزال تحث على الاهتمام به كثيرة، منها: أنّ مؤلّفه كان حيّا فى زمن سفراء المهدى عليه السلام ، قال السيد ابن طاووس: فتصانيف هذا الشيخ، محمّد بن يعقوب، و رواياته فى زمن الوكلاء المذكورين ... .
در همين زمينه، يك تخيّلات باطلى شده كه حاجى نورى آن را رد كرده است كه به